Thứ Bảy, 16 tháng 6, 2012

SỰ CẢN TRỞ NGỌT NGÀO
Lâu nay, câu chuyện quyền hành nghề hợp pháp của nhà báo thường được nói đến khi có những vụ việc cản trở nhà báo tác nghiệp bằng hình thức hành hung.
Trong nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm, và trên các trang báo, khi bàn về chủ đề này, nhiều người thường đề cập lại các vụ cản trở, hành hung nhà báo thời gian qua và đề xuất, kêu gọi phải bảo vệ nhà báo, phải xem tác nghiệp báo chí là thi hành công vụ, phải có đường dây nóng cho nhà báo thông tin kịp thời cho cơ quan chức năng khi bị cản trở, hành hung.
Nhưng, thực tế, câu chuyện cản trở nhà báo tác nghiệp phổ biến lâu nay lại xuất hiện… ngọt ngào hơn nhiều, đa dạng và phức tạp hơn nhiều.
Tất nhiên, hành hung nhà báo là hình thức cản trở quá dễ nhìn thấy và cũng dễ quy trách nhiệm, nhưng sự im lặng đáng sợ, chuyện cố tình không cung cấp thông tin cho báo chí mới thật sự là cản trở lớn, một sự ngăn cản êm ái không dễ gì buộc tội.
Và đây không phải là điều gì mới cả, giới báo chí đã nói đến nhiều. Có điều lâu nay, chưa ai đặt ra vấn đề làm thế nào có biện pháp chế tài để hạn chế kiểu ngăn chặn này.
“Sự việc vẫn đang trong vòng điều tra. Khi nào có kết luận chính thức, chúng tôi sẽ cung cấp ngay cho các nhà báo” – Đó là câu nói khá quen thuộc mà cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thường dùng để trả lời báo chí trước các vụ việc được dư luận quan tâm. Trong đa số trường hợp, nhà báo hiểu rằng đó là lời từ chối hợp pháp.
Trong hoạt động tác nghiệp lâu nay, nhà báo có khi không được cung cấp thông tin vì những lý do… không dám cãi: Đã có nơi nhân danh “vùng cấm”, nhân danh “thông tin mật”, nhân danh lợi ích quốc gia, an ninh quốc gia, hoặc an toàn quản lý để không cung cấp thông tin cho báo chí.
Tất nhiên, đặc điểm của thông tin báo chí là công khai, và vì công khai nên thông tin báo chí tạo ra dư luận xã hội, tạo nên sức mạnh. Nhà báo cũng nhân danh lợi ích cộng đồng để hành nghề. Nhà quản lý cũng nhân danh nhiều yêu cầu quản lý để nỗ lực cung cấp và cố tình không cung cấp thông tin cho báo chí. Mâu thuẫn này ở đâu cũng có, thời nào cũng có, nền báo chí nào cũng có. Tốt khoe, xấu che. Không ai dại gì khoe cái xấu của mình. Và vì thế cho nên mới có Quy chế người phát ngôn. Và vì thế cho nên mới cần xây dựng Luật tiếp cận thông tin.
Quy chế người phát ngôn thì có lâu rồi nhưng nhà báo bị cản trở tiếp cận thông tin thì vẫn còn đó. Nhiều người đã nói về “ngưỡng”.Thông tin thế nào là “mật”, là không được công khai cần có những cái “ngưỡng” định tính, định lượng; cần có cái “ngưỡng” của nghiệp vụ và đạo đức làm báo.
Khi các doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan đề ra nội quy, quy chế nội bộ của mình gây cản trở tác nghiệp của nhà báo thì sẽ bị xử lý như thế nào? Việc từ chối trách nhiệm trả lời báo chí với những lý do không chính đáng sẽ bị chế tài ra sao? Làm thế nào để xử lý những người có trách nhiệm “im lặng đáng sợ”, không chịu trả lời báo chí trong phạm vi trách nhiệm của mình? Làm thế nào để có thể cân đong đo đếm hành vi cản trở nhà báo ngọt ngào, êm ái kiểu này?
Chúng ta mong muốn báo chí làm tốt phản biện xã hội, phải có cơ chế cho nhà báo tiếp cận thông tin. Nếu còn có quá nhiều “vùng cấm”trong thông tin, vai trò phản biện xã hội của báo chí vẫn còn bị lu mờ.
Năng lực phản biện xã hội của báo chí là thước đo chất lượng của một nền báo chí, một cơ quan báo chí. Từ góc độ hành nghề, nhà báo cần phải rèn luyện tính chuyên nghiệp và đạo đức. Từ góc độ quản lý, báo chí cần có cơ chế tốt hơn để nhà báo được bảo đảm hơn nữa quyền hành nghề hợp pháp. Hay nói cụ thể, phải có cơ chế để nhà báo được tiếp cận thông tin đúng luật.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001