Hội chứng domino vỡ, lún sụt của các đập thủy điện: điểm chiếu vuông góc hội tụ của thể chế chính trị và đạo đức khoa học
Hải Yến
Mấy
ý kiến về hiện tượng domino các sự cố xảy ra gần đây tăng dần đều: vỡ,
lún sụt, và xả nước vô tôi vạ của các đập thủy điện, gây nên nhiều nhân
tai cho con người và môi trường ở miền Trung hiện nay:
1) Sự yếu kém của một hệ thống chính phủ độc tài:
1.1.
Bất chấp các phản biện khoa học độc lập, tùy tiện ký duyệt cho các chủ
đầu tư các dự án phá rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ, rừng nguyên sinh để
khai thác tài nguyên, xây dựng thủy điện và kinh doanh trồng cao su và
cà phê tràn lan. Mất rừng, mất đất, mất sinh cảnh của sinh vật, dẫn đến
mất đa dạng sinh học, và tất yếu cân bằng sinh thái bị phá vỡ, giảm sức
tải của hệ sinh thái. Tốc độ mất rừng kỷ lục và không kiểm soát [1],
trong khi đó địa hình của miền Trung là rất dốc, thì lượng nước khổng lồ
của các trận mưa nhiệt đới sẽ ngay lập tức ập xuống cuốn trôi nhà cửa
hoa màu ở khu trung phần và nhấn chìm các cộng đồng dân cư và cơ sở hạ
tầng phía hạ nguồn. Rủi ro và tổn thương đối với an sinh xã hội và thiệt
hại về kinh tế của cả nước sẽ tăng theo tỷ lệ phá rừng. Đó là hậu quả
của một chính phủ bất tài và độc tài toàn trị, nơi mà các phản biện khoa
học của một hình thái xã hội dân sự văn minh bị bóp nghẹt và chà đạp.
1.2. Bất chấp các tôn chỉ cho phép từ kết quả đánh giá môi trường chiến lược (Strategic Environmental Assessment = SEA)
trong qui hoạch thủy điện. Ví dụ: Văn bản 4621/VPCP-KTN năm 2008 của
chính phủ cho phép xây dựng hai dự án đập ngăn trên dòng chính ĐN 6 và
6A thay vì một dự án ĐN 6 dạng hồ chứa theo qui hoạch dựa trên kết quả
SEA đã được ký duyệt theo văn bản 1483/CP-CN năm 2002 [2]. Hai thủy điện
ĐN 6 và 6A nghễu nghện ngoạm vào 150 ha vùng lõi của VQG Cát Tiên,
thách thức và chà đạp thiên nhiên và xã hội. Điều này không những cho
thấy việc hành xử theo cái kiểu ”nhổ ra rồi lại liếm” của các quan chức
chính phủ Việt Nam, mà còn là chỉ dấu của việc cố tình đặt mục đích lợi
ích nhóm bất chấp các thông tin và số liệu khoa học như trong một bài
tôi đã đề cập: vì lợi ích của chủ đầu tư mà chính phủ ”cố gọt chân cho
vừa giày” để lại ”lời nguyền tài nguyên cho đất nước”.
1.3. Vi phạm luật trong nước và thiếu trung thực trong cam kết quốc tế. Luật Đa dạng Sinh học (ĐDSH) và các nguyên tắc về ecosystem services/ benefit sharing
đã được ban hành và hiệu lực, nhưng chính phủ vẫn bất chấp để ký duyệt
hàng loạt các dự án thuỷ điện (TĐ) và các loại công trình khác xâm hại
ĐDSH và quyền lợi của các cộng đồng. Vi phạm các công ước quốc tế trong
vấn đề bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên: Ví dụ trong trường
hợp hai dự án TĐ ĐN 6 và 6A, với việc ký quyết định cho lập và xây dựng 2
dự án này chính phủ VN đã vi phạm trắng trợn công ước Ramsar mà VN đã
cam kết. Đó là cách hành xử cuội với dân và lừa đảo quốc tế.
1.4.
Không minh bạch trong hệ thống và tiến trình lập và đấu thầu xây dựng
dự án: Việc cho một chủ đầu tư ví dụ tập đoàn Đức Long Gia Lai (ĐLGL)
độc quyền một mình một sân khấu với hai dự án TĐ ĐN 6 và 6A, tiếp tay
cho việc làm ăn gian dối và dễ dàng chiếm đoạt tài sản công. Đó là mục
đích của độc tài để độc chiếm tài sản của nhân dân của một chính phủ
chuyên chế.
1.5. Một hệ thống chính phủ rối như
canh hẹ và chằng đụp, chức năng và nhiệm vụ của các Bộ ngành chồng
chéo, giành giật về chức năng nhưng né tránh trách nhiệm. Bộ Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn thay vì trách nhiệm cung cấp thông số khoa học
kỹ thuật cho Bộ TNMT thì lại ra nghị định chuyển đổi sử dụng đất từ VQG
sang làm thủy điện. Bộ Công thương thì ra quyết định thay đổi qui hoạch
bất chấp việc chờ đợi kết luận của Bộ TNMT. Việc ra quyết định bừa bãi
để chủ đầu tư đạt mục đích khai thác gỗ từ hàng trăm ha VQG dưới chiêu
bài xây thủy điện, là ăn cướp tài sản của nhân dân của xã hội làm lợi
cho nhóm lợi ích, đó là hậu quả của một chế độ tập trung dân chủ, không
tam quyền phân lập.
1.6. Hệ thống thực thi chính
sách ất ơ của VN: chẳng đâu trên thế giới lại có kiểu một báo cáo đánh
giá tác động môi trường (ĐTM) được gọi là thảm họa như báo cáo của chủ
đầu tư ĐLGL đối với hai dự án TĐ ĐN 6 và 6A, nhưng Chính phủ và các Bộ
ngành liên quan thay vì phế truất vì năng lực quá kém lại cho chủ đầu tư
tiếp tục làm lại, và một BC ĐTM lại được cho chỉnh sửa đến vài lần.
1.7.
Căn bệnh mù màu trong việc đưa ra các qui chế và qui định các chỉ số sử
dụng trong ĐTM của chính phủ và các nhà khoa học có chức quyền. Một báo
cáo ĐTM mà các thông số về số điểm lấy mẫu nghiên cứu rất ít, không đủ
đại diện về mặt không gian và thời gian, và chỉ số của các thông số về
sinh thái và ĐDSH mới hoàn toàn chỉ thể hiện được một phần số liệu về
định tính, và hoàn toàn không đưa ra được bất kỳ chỉ số (indicators)
nào để quan trắc và đánh giá kể cũng như không đưa ra được bất cứ
phương án nào khả thi về các giải pháp giảm thiếu ảnh hưởng của dự án
đến ĐDSH từ cấp độ loài đến cấp độ hệ sinh thái như báo cáo ĐTM lần thứ 3
về TĐ ĐN 6 và 6A [2] của ĐLGL vẫn được cho là báo cáo ĐTM ”ưu việt” từ
trước đến giờ [3]. Thử hỏi mấy thập niên vừa qua chính sách của chính
phủ cho phép ồ ạt xây thủy điện đã xóa sổ hàng bao nhiêu diện tích rừng
và các loài sinh vật?
2) Chất lượng và sự băng hoại đạo đức nghề nghiệp của các nhà khoa học:
2.1.
Việc cắt dán thông tin của các đơn vị kỹ thuật tư vấn và thực hiện ĐTM
và của chủ đầu tư là một điều sỉ nhục của giới khoa học VN [2,4,5].
2.2.
Từ sự cố tình sử dụng số liệu và phương pháp phân tích số liệu và xây
dựng kịch bản không phù hợp, sự gượng ép đưa ra các thông số khoa học mơ
hồ đến việc đưa ra các kết luận phản khoa học trong báo cáo ĐTM các nhà
khoa học là thành viên trong nhóm tư vấn cho mục đích làm mờ đi những
tác hại môi trường sinh thái của các dự án TĐ [6].
2.3.
Rất nhiều quan chức phụ trách của khối chính phủ và các thành viên
trong hội đồng thẩm định các báo cáo ĐTM yếu về chuyên môn hoặc đã bắt
tay với chủ đầu tư để cố tình nhắm mắt với những khuất tất và phản khoa
học của các thông tin và số liệu sai một cách lồ lộ trong các bản báo
cáo ĐTM. Đây là hậu quả của việc bóp nghẹt các ý kiến phản biện khoa học
độc lập, nổi bật là sự sai phạm của Quyết định số 97/2009/QĐ-TTg [7].
Từ hai vấn đề 1 và 2 dẫn đến vấn đề 3 dưới đây.
3) Chất lượng các công trình thủy điện xây dựng gần đây rất kém, do hai nguyên nhân:
3.1)
Tại sao rất ít các sự cố xảy ra đối với các công trình TĐ lâu năm và
các công trình hạ tầng khác (kể cả các công trình được xây dựng trong
thời kỳ còn chiến tranh). Chuyện rút ruột công trình thay vì đổ bê tông
xi măng, thì trộn xi măng lẫn đất (bà đương nhiệm PCT nước đã nói là “người ta ăn mọi thứ, cái gì cũng ăn, ăn ở mọi nơi”).
Một công trình thủy điện vừa mới xây xong chưa sử dụng đã nứt, sụt lún,
và đổ bể hoàn toàn khi chỉ cần 1 cái ô tô tải húc nhẹ [8]. Đó là hậu
quả của một bầy sâu tham nhũng (cách diễn đạt của ông đương nhiệm Chủ
tịch nước) từ thượng tầng đến hạ tầng mà nguyên nhân chính là thiếu sự
minh bạch trong quản lý của khối chính phủ.
3.2)
Yếu kém trong công việc tính toán thiết kế công trình thủy điện. Do
thiếu đánh giá sức tải của hệ sinh thái, chỉ cần một trận mưa lớn kéo
dài là ngay tức khắc tình thế vượt quá ngưỡng chịu đựng của hệ sinh
thái, và đương nhiên những công trình nửa vời đó sẽ bị lật bài, và tiền
thuế của dân bị cuốn đi. Đây là hậu quả của việc ngu dốt trong sử dụng
và quản lý nguồn nhân lực có chất lượng cao của chủ nghĩa cộng sản với
nền chuyên chính vô sản mà chính quyền Hà Nội đang sống chết theo đuổi.
Nhưng xin được trích dẫn nhận định của GS toán học Nguyễn Tiến Dũng “chuyên chính vô sản về bản chất là chuyên chính vô học" [9]./.
Tham khảo
1. http://www.baomoi.com/GSTSKH-Nguyen-Ngoc-LungCao-su-va-thuy-dien-tan-luc-pha-rung/148/12077174.epi
2. BC ĐTM TĐ ĐN 6 và 6A (lần 3) tháng 6 năm 2013 của tập đoàn Đức Long Gia Lai
4. BC ĐTM TĐ ĐN 6 và 6A lần 1 ( ) của tập đoàn Đức Long Gia Lai.
5. BC ĐTM TĐ ĐN 6 và 6A lần 2 ( ) của tập đoàn Đức Long Gia Lai.
6. Những sai phạm khoa học của hai báo cáo ĐTM (lần 2 và 3) hai dự án TĐ ĐN 6 và 6A của tập đoàn ĐLGL.
H.Y.
Tác giả trực tiếp gửi cho BVN
Được đăng bởi bauxitevn vào lúc 03:55
nguồn:http://boxitvn.blogspot.com/2013/10/hoi-chung-domino-vo-lun-sut-cua-cac-ap.html
=======================================================================
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001