Loạn thờ cúng do đâu ? (Đoàn Xuân Lộc)
- Được đăng ngày Thứ năm, 12 Tháng 12 2013 15:42
“…Dù
đúng hay sai, ít nhiều phải thừa nhận rằng con người tìm đến với tôn
giáo hay coi trọng đời sống tâm linh một phần cũng vì thấy mình bất lực
hoặc phải đối diện với nhiều tai ương, khốn khó trong cuộc sống, trong
cuộc đời của mình...”
Một
xu hướng, hay có thể nói một hiện tượng - thu hút sự chú ý của dư luận
trong thời gian qua là tại Việt Nam càng ngày càng có nhiều người - từ
dân nghèo tới đại gia đến quan chức, và thậm chí một vài cơ quan nhà
nước - ‘đi chùa’, ‘thờ cúng’ hay ‘cầu siêu’.
Nhu
cầu tâm linh, ít hay nhiều ai cũng cần, xã hội nào cũng có. Nhưng điều
làm dư luận quan tâm là việc thờ cúng tại Việt Nam không chỉ đang xảy ra
tràn lan, bất chấp quy cách mà còn bị biến tướng, lạm dụng, gây nhiều
phản cảm, phản tôn giáo, phản tâm linh.
Câu hỏi đặt ra là tại sao có ‘hiện tượng’ này và đặc biệt vì đâu có việc ‘loạn thờ cúng’ như vậy ?
Thực hư lẫn lộn ?
Dù
đúng hay sai, ít nhiều phải thừa nhận rằng con người tìm đến với tôn
giáo hay coi trọng đời sống tâm linh một phần cũng vì thấy mình bất lực
hoặc phải đối diện với nhiều tai ương, khốn khó trong cuộc sống, trong
cuộc đời của mình.
Và khi càng thấy mình bất lực, càng gặp nhiều khó khăn người ta lại càng cần đến thần linh hay một đấng vô hình nào đó.
Trong
một xã hội nhiều rủi ro - từ thực phẩm đến giao thông - như Việt Nam,
chuyện người dân tìm đến chùa chiền hay tổ chức thờ cúng để cầu phước,
cầu may cho mình hay cho người thân của mình cũng không khó hiểu.
Theo
số liệu thống kê của Ủy ban An toàn Giao thông Việt Nam, trong 10 tháng
đầu năm 2013 Việt Nam đã có đến gần 8.000 người tử vong và hàng chục
nghìn người bị tàn phế vì tai nạn giao thông.
"Một
câu hỏi khác và quan trọng hơn được đặt ra là tại sao Bộ Giao thông -
Vận tải - một cơ quan của một nhà nước thế tục, hơn nữa theo ý thức hệ
cộng sản và chủ trương vô thần - lại đứng ra tổ chức một nghi lễ tôn
giáo như thế ?"
Đó
là con số không nhỏ chút nào. Khi biết tai nạn luôn rình rập, có thể
đến lúc nào, bất cứ ở đâu và với bất cứ người nào, chắc ai cũng muốn cầu
mong chính mình và gia đình mình không rơi vào cảnh đau thương, mất mát
ấy.
Và
xem ra không chỉ người dân mà các quan chức Việt Nam cũng thấy ‘bất
lực’ trước tình trạng tai nạn giao thông nhiều và càng ngày càng tăng
như vậy.
Giữa
tháng 11 vừa qua có một Đại lễ Cầu siêu cho các nạn nhân giao thông tại
chùa Bái Đính (Ninh Bình) và được biết đây cũng là lần thứ hai Đại lễ
Cầu siêu cho các nạn nhân tử vong vì tai nạn giao thông với quy mô quốc
gia được tổ chức tại Việt Nam.
Việc
một tôn giáo tổ chức một nghi lễ tín ngưỡng như thế để cầu cho linh
hồn, hương linh những người tử vong được siêu thoát hoặc phần nào xoa
dịu, an ủi chia sẻ bao mất mát, đau thương với người nhân của những
người bị nạn - hay qua một nghi lễ như vậy mời gọi, nhắc nhở mọi người
biết ý thức hơn về việc chấp hành luật giao thông - là một điều tốt, nên
làm.
Có
điều Đại lễ Cầu siêu ấy lại do Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Việt
Nam cùng với Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức, và điều này đã làm
nhiều người đặt câu hỏi.
Phải
chăng Ủy ban An toàn Giao thông và Bộ Giao thông - Vận tải nói riêng
đang bó tay, bất lực trước tình trạng tai nạn giao thông tràn lan và
phải ‘cầu siêu’ để đối phó với tình trạng ấy ?
Một
câu hỏi khác và quan trọng hơn được đặt ra là tại sao Bộ Giao thông -
Vận tải - một cơ quan của một nhà nước thế tục, hơn nữa theo ý thức hệ
cộng sản và chủ trương vô thần - lại đứng ra tổ chức một nghi lễ tôn
giáo như thế ?
Nếu
cố gắng tìm câu trả lời cho câu hỏi này chắc ai cũng có tìm thấy được
những nguyên nhân khác - gián tiếp hay trực tiếp - dẫn đến tình trạng
loạn thờ cúng ở Việt Nam. Trong số đó có sự nhập nhằng, mập mờ, nửa
thực, nửa mơ của một nền ‘kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa’.
Với
những ai quan tâm hay theo dõi tình hình chính trị, kinh tế, xã hội ở
Việt Nam chắc ít nhiều cũng có cảm giác rằng tại quốc gia này mọi thứ
dường như đang lẫn lộn, không biết đâu là giả, đâu là thật.
"Vì
luật pháp không rõ ràng, nghiêm minh, vì thiếu cạnh tranh lành mạnh
trong kinh tế cũng như chính trị, muốn làm ăn xuôi chảy, muốn có tiền
tài danh vọng, muốn được thăng quan tiến chức, người ta phải ‘đi chùa’,
phải ‘khấn vái’ cầu may."
Vì
luật pháp không rõ ràng, nghiêm minh, vì thiếu sự cạnh tranh lành mạnh
trong kinh tế cũng như chính trị, muốn làm ăn xuôi chảy, muốn có tiền
tài danh vọng, muốn được thăng quan tiến chức, người ta phải ‘đi chùa’,
phải ‘khấn vái’ cầu may.
Nếu
pháp luật thực sự nghiêm minh, nếu có một xã hội bình đẳng và một cơ
chế minh bạch - nơi đó hay qua đó mọi người có thể cạnh tranh lành mạnh,
có thể làm giàu hay ‘làm quan’ chính đáng bằng chính nỗ lực, khả năng,
tài đức của mình - chắc ít ai phải cần đến ‘âm trợ, dương phù’ như vậy.
Và
khi biết mình trở thành ‘đại gia’ hay được ‘làm quan’ nhanh một phần vì
‘nhờ sự hỗ trợ của thần linh’, người ta lại càng cảm thấy mình cần phải
đến đền chùa. Đến một phần để ‘tạ ơn’, một phần để xin cho mình giữ
được chức, khỏi bị nạn.
Hơn
nữa, có thể khi đã có tiền, có quyền nhưng thấy trống vắng, bất an,
người ta lại cảm thấy cần đi chùa, cần thờ cúng nhiều hơn để cầu an.
Có
người cũng vì giàu quá nhanh, có quá nhiều tiền và muốn để lại ‘công
đức’ hay vì muốn tạo ‘tiếng thơm’ cho mình, dòng họ của mình, họ đã bỏ
tiền xây dựng những ngôi chùa lớn, hoành tráng ghi tên mình.
Nhưng có thể còn có một lý do khác ít hay nhiều dẫn đến nạn thờ cúng tràn lan và tùy tiện hiện nay ở Việt Nam.
Đảng thành ‘tôn giáo’ ?
Nếu
quan sát các nghi lễ, cách vận hành, tổ chức, hoạt động, lãnh đạo -
hoặc đọc các văn kiện - của Đảng Cộng sản và Nhà nước Việt Nam, ai cũng
có thể nhận ra rằng Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCS) không còn là một đảng
chính trị thuần túy mà là ‘một tôn giáo’ vì nó có không ít những hành
vi, cử chỉ không khác gì một tín ngưỡng, một tôn giáo hay một dòng tu.
Lời
Mở đầu của Bản Hiến pháp sửa đổi, vừa mới được Quốc hội Việt Nam thông
qua hôm 28/11, viết: ‘Dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh ... , Hiến pháp này...’.
Đọc
đến đây, chắc nhiều người - đặc biệt những ai đã từng xem qua các văn
bản quan trọng của các tôn giáo, dòng tu như luật dòng - sẽ có cảm giác
rằng mình không phải đang đọc một bản Hiến pháp của một quốc gia mà là
một hiến chương hay luật của một tôn giáo, một dòng tu.
Tại
những kỳ họp quan trọng, chính thức của ĐCS và các cơ quan Nhà nước hay
tại các phòng họp của các công sở hoặc tại các cuộc mítting của các ban
ngành ở Việt Nam, đều có một khán đài hay một bàn thờ. Trên đó, luôn có
tượng hay hình của ba người - được coi là ba ‘vị thánh tổ phụ’ - là
Mác, Lênin và Hồ Chí Minh. Đối với người Việt Nam, vì quá quen nên ít ai
quan tâm đến những chi tiết này.
Nhưng
với người nước ngoài hay những ai hay để ý, chắc chắn họ cảm thấy như
mình đang vào trong một nhà nguyện, một ngôi chùa hay đang tham dự một
nghi lễ tôn giáo.
"...Hình
tượng của Lênin bị lật đổ, đập vỡ tại nhiều nước Đông Âu khác trước đây
- hay như ở Ukraina trong những ngày qua - giới lãnh đạo Việt Nam vẫn
quyết đi theo ‘ánh sáng’ của họ và ‘tôn thờ’ họ."
Gần
đây, nhằm chấn chỉnh tình trạng tha hóa, nham nhũng nơi ‘một bộ phận
không nhỏ’ quan chức của mình, ĐCS phát động chiến dịch ‘tự kiểm điểm’.
Thái độ, hành vi tự kiểm điểm hay tự sám hối cũng là một cử chỉ được
nhiều tôn giáo khuyến khích, thực hành.
Hơn
nữa, chính quyền Việt Nam còn phát động chiến dịch ‘học tập tư tưởng Hồ
Chí Minh’. Việc học hỏi và noi theo các nhân đức của những vị thánh,
những vị tiền nhân đầy đức hạnh cũng là một điều thường thấy nơi các tôn
giáo.
Chưa
hết, tại Việt Nam ảnh tượng của Chủ tịch Hồ Chí Minh được treo, được
đặt, được ‘thờ’ hầu như khắp mọi nơi và xác thì được tẩm liệm rồi đặt
trong hòm kính và trưng bày trong một lăng lớn nằm ngay giữa quảng
trường lớn nhất, quan trọng nhất ở thủ đô.
Xem
ra, khi làm như vậy, Đảng và chính quyền Việt Nam ‘thờ’ ông không khác
gì - thậm chí còn hơn - những tín đồ của các tôn giáo thờ kính những
người sáng lập tôn giáo của mình.
Điểm
lại một vài trường hợp trên để thấy rằng Đảng Cộng sản Việt Nam và nhà
nước họ lãnh đạo vận hành, hoạt động không khác gì một tôn giáo.
Và
việc ĐCS và Nhà nước Việt Nam - một đảng và một nhà nước có khuynh
hướng hay chủ trương vô thần - lại có những hành vi, cử chỉ, nghi lễ rất
tôn giáo, rất tín ngưỡng như thế đã và đang góp phần làm nảy sinh nhiều
‘hiện tượng’ khác trong đó có tình trạng loạn thờ cúng.
Không
cần phải có nhiều kiến thức, nếu quan tâm thời cuộc, chắc ai cũng có
thể biết chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa xã hội mà Mác và Lênin chủ
trương, khởi xướng đã thất bại ngay tại nơi chúng được hình thành. Và
chắc không ít người trong giới quan chức Việt Nam hiện hành cũng hiểu rõ
điều này.
Nhưng
trong khi học thuyết, chủ nghĩa của họ bị vứt bỏ và hình tượng của
Lênin bị lật đổ, đập vỡ tại nhiều nước Đông Âu khác trước đây - hay như ở
Ukraina trong những ngày qua - giới lãnh đạo Việt Nam vẫn quyết đi theo
‘ánh sáng’ của họ và ‘tôn thờ’ họ.
Việc
cả một hệ thống chính trị ‘tôn thờ hai vị thánh’ ấy và coi chủ nghĩa
của họ là ‘ánh sáng’ chỉ đường khi nhiều người biết nó rất đen tối, mù
mờ - hay ngay cả chính Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thừa nhận đến ‘cuối
thế kỷ 21 chưa chắc Việt Nam có Chủ nghĩa xã hội’ trong một phát biểu
được báo chí trích thuật và dư luận bình phẩm nhiều gần đây - chuyện
quan chức và đặc biệt người dân Việt Nam thiếu hiểu biết về tôn giáo,
tín ngưỡng, dẫn đến tình trạng mà có người gọi là ‘cầu cúng, giết
mổ, ngoại cảm’ ở Việt Nam hiện nay cũng không có gì lạ.
Hơn
nữa, chắc cũng không ít người tự hỏi nếu coi mình là ‘sáng suốt’,
‘quang vinh muôn năm’, tại sao Đảng Cộng sản Việt Nam lại không bằng
chính khả năng, kiến thức, tài đức của mình tìm ra một hướng đi thích
hợp, tốt cho mình, cho đất nước và người dân của mình mà phải cứ viện
vào ‘ba vị thánh tổ phụ’ ấy và dựa vào chủ nghĩa, tư tưởng của họ.
Trong
một lần trả lời phỏng vấn BBC gần đây, Giáo sư Ngô Đức Thịnh, nguyên
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Dân gian đã nhận xét rằng càng ngày
càng có nhiều quan chức Việt Nam tìm đến thế giới tâm linh và tự hỏi
phải chăng họ làm như vậy vì họ ‘thiếu niềm tin vào bản thân, vào hệ
thống chính quyền của mình’.
Nhưng,
với việc Đảng Cộng sản Việt Nam luôn dựa vào Mác, Lênin và Hồ Chí Minh
để tìm sự chính danh hay nhờ vào ‘ánh sáng’, tư tưởng của họ để vận
hành, để duy trì quyền lãnh đạo phải chăng không chỉ từng đảng viên và
quan chức Việt Nam thiếu niềm tin vào cá nhân mình, vào đảng của mình mà
cả Đảng Cộng sản và hệ thống chính quyền Việt Nam cũng đang thiếu niềm
tin vào chính mình ?
Tiến sỹ Đoàn Xuân Lộc
Gửi cho BBC Việt ngữ từ London
Gửi cho BBC Việt ngữ từ London
nguồn:http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=5278:lo-n-th-cung-do-dau-doan-xuan-l-c&catid=44&Itemid=301
======================================================================
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001