Hội thảo: “Điều hòa căng thẳng tại biển Đông” 

Việt Hà, phóng viên RFA
2013-06-05

Hội thảo thường niên kéo dài 2 ngày về biển Đông lần thứ 3 với chủ đề “Điều hòa căng thẳng tại biển Đông” vừa được bắt đầu vào ngày 5 tháng 6 tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và chiến lược ở Washington DC.

RFA PHOTO

Hội thảo thường niên kéo dài 2 ngày về biển Đông lần thứ 3 vừa được bắt đầu vào ngày 5 tháng 6 tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và chiến lược ở Washington DC, với sự tham dự của nhiều học giả quốc tế đến từ các nước Việt Nam, Trung Quốc, Mỹ, Úc, Philippines. Chủ đề của hội thảo lần này là điều hòa căng thẳng tại biển Đông. Phóng viên Việt Hà tường trình diễn biến ngày đầu tiên của hội thảo.
Đã thành thông lệ từ 3 năm trở lại đây, cứ vào khoảng đầu tháng 6, tại Trung Tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS) ở thủ đô Washington DC, lại diễn ra hội thảo về tranh chấp biển Đông với sự góp mặt của đông đảo các học giả quốc tế và những người quan tâm đến tình hình căng thẳng ở biển Đông và trong khu vực.

Cần làm rõ các đòi hỏi chủ quyền

Ngay trong phần mở đầu của hội thảo là bài thuyết trình của chuyên gia Gregory Poling về một nghiên cứu mới được thực hiện gần đây của CSIS có tên gọi tạm dịch là biển Đông trong tầm ngắm. Những người tham gia nghiên cứu nhận định sự phức tạp của tranh chấp trên biển Đông với sự tham gia của 6 nước bao gồm Việt Nam, Trung Quốc, Philippines, Malaysia, Brunei, và Đài Loan đã dẫn đến những bế tắc trong nhiều thập kỷ. Báo cáo nhìn nhận những đòi hỏi chủ quyền chồng lẫn giữa các nước đối với các đảo và bãi đá tại khu vực là không thể giải quyết trong giai đoạn ngắn và trung hạn.
Chuyên gia Gregory Poling cho rằng hiện các nước đòi chủ quyền trên biển Đông vẫn chưa làm rõ một số điểm trong các đòi hỏi chủ quyền của mình theo đúng Công ước quốc tế về luật biển.

Sự làm rõ này là một bước quan trọng trong nỗ lực để điều tiết những tranh chấp mà trong nhiều thập kỷ các nước có liên quan không thể đồng ý được với nhau đâu là vùng nước đang tranh chấp.
-Gregory Poling

Báo cáo của CSIS đưa ra những bản đồ mới với các phần chủ quyền trên biển của từng nước theo đúng công ước về luật biển, khác hẳn với những bản đồ mà các nước có liên quan đang sử dụng hiện tại. Các tác giả cho rằng những khác biệt này là chìa khóa để tìm ra cách để điều tiết những trách chấp ở biển Đông. Chuyên gia Gregory Poling trình bày:
“Sự làm rõ này là một bước quan trọng trong nỗ lực để điều tiết những tranh chấp mà trong nhiều thập kỷ các nước có liên quan không thể đồng ý được với nhau đâu là vùng nước đang tranh chấp và đã khiến bất cứ các đàm  phán về các thỏa thuận đa phương hay hợp tác phát triển đa bên đều thất bại.”
Theo bản đồ mới được đưa ra trong báo cáo, các lô khai thác dầu khí mà Trung Quốc phản đối ở Việt Nam hoàn toàn không nằm trong vùng tranh chấp.
Tuy nhiên, theo ông Poling, việc làm rõ các đòi hỏi chủ quyền của các nước theo công ước quốc tế về luật biển lại tùy thuộc vào thiện chí của từng nước.

Ý nghĩa kinh tế trong tranh chấp biển Đông

Liên quan đến ý nghĩa của tranh chấp biển Đông được các học giả trình bày trong phần kế tiếp, kinh tế gia Alexander Metelista thuộc Bộ Năng lượng Hoa Kỳ đưa ra các con số ước tính về trữ lượng dầu và khí đốt tại biển Đông cũng như mức tiêu thụ năng lượng của Trung Quốc và các nước trong khu vực:
“Trữ lượng dầu khí có thể khai thác được và có thể bán tạo lợi nhuận hợp lý được chúng tôi ước tính là khoảng 11 tỷ thùng dầu 190 nghìn tỷ feet khối khí đốt. đây là các trữ lượng đã được tìm thấy hoặc đã có bằng chứng chắc chắn…. Những để nhìn vào ý nghĩa của các con số trữ lượng này, chúng ta phải nhìn vào mức tiêu thụ trong khu vực. Trung Quốc tiêu thụ 9 triệu thùng dầu mỗi ngày tức 3 tỷ thùng một năm, và 5 nghìn tỷ feet khối khí đốt một năm. Nếu tính toàn bộ các nước xung quanh biển Đông, mức tiêu thụ một năm là 5 tỷ thùng dầu và 10 nghìn tỷ feet khối khí đốt một năm.”
Theo ông Metelista, trữ lượng dầu và khí đốt trong khu vực không là gì so với các vùng khác trên thế giới như Trung Đông và Nga. Chuyên gia của Bộ Năng lượng Hoa Kỳ cũng chỉ ra rằng không có chứng minh rõ ràng về trữ lượng phong phú dầu và khí đốt tại các vùng đang tranh chấp, trong khi việc khai thác và vận chuyển để bán dầu và khí đốt khỏi khu vực là quá tốn kém.
Tuy nhiên, theo ông Metelista, tầm quan trọng nhất của biển Đông không nằm ở trữ lượng dầu và khí đốt, mà nằm ở tuyến đường hàng hải thông thương giữa các nước.
Nói về nguồn lợi thủy sản ở biển Đông, một trong những yếu tố gây tranh chấp gần đây, chuyên gia Murray Hiebert thuộc CSIS nhận định:
“Nguồn lợi thủy sản là hết sức quan trọng đối với các nước có tranh chấp xung quanh khu vực biển Đông,…25m13 trong các nước ven biển vùng Đông Nam Á, Trung Quốc có thể coi là một trong những nước thu hoạch về thủy sản lớn nhất trên thế giới. Các nước Đông Nam Á làm ra khoảng 21 triệu tấn cá một năm, tức một phần tư của thế giới. Trung Quốc  là nước thu hoạch lớn nhất với 13 triệu tấn năm 2009.”
Ông Hiebert cũng nhìn nhận với sự gia tăng dân số và phát triển kinh tế trong khu vực thời gian gần đây, trữ lượng về cá trong khu vực đã giảm, khiến ngư dân các nước Việt Nam, Philippines, và Trung Quốc phải đánh bắt xa bờ, dẫn đến những xung đột khó tránh khỏi thời gian qua. Ông cũng đưa dẫn chứng về chuyến thăm của các chuyên gia quốc tế đến Đảo Lý Sơn hồi tháng 4 vừa qua nơi rất nhiều ngư dân Việt Nam đã phải gánh chịu những thiệt hại về người và tài sản do đụng độ với các tàu của Trung Quốc. Ông Murray cho rằng Trung Quốc là nước có các hành động dữ dội nhất trong thời gian qua liên quan đến việc bảo vệ nguồn cá.
“Trung quốc có lẽ là nước dữ dội nhất trong việc bảo vệ chủ quyền của mình và cố gắng đẩy các ngư dân từ các nước khác ra khỏi vùng nước mà họ đòi chủ quyền. Họ sử dụng tàu hộ tống đi cùng với các tàu cá của mình đến các vùng nước đang tranh chấp.”
Vì vậy ông kêu gọi các nước cần phải có hợp tác về khai thác nguồn lợi về cá và coi đây là nỗ lực dễ nhất để có thể tiến đến các hợp tác khác trong tương lai, góp phần giải quyết xung đột trong khu vực.

Quan điểm của các nước liên quan

Có rất ít khả năng cho chính phủ hiện tại của Trung Quốc có thể nhượng bộ với đường 9 đoạn, hay nói cách khác, chính phủ Trung quốc không có quyền bỏ hoặc thay đổi đường chữ U.
-Wu Shicun

Phần sôi nổi với nhiều câu hỏi nhất có lẽ thuộc về buổi chiều khi các học giả Trung Quốc, Philippines, Việt Nam đăng đàn. Năm nay, lần đầu tiên một học giả Đài loan là ông Yann Huei Song của Viện Nghiên cứu Âu Mỹ cũng được mời tham gia thuyết trình cho thấy tầm quan trọng của Đài loan trong tranh chấp tại biển Đông, mặc dù Đài Loan chưa chính thức tham gia vào bất cứ đàm phán nào với ASEAN và Trung Quốc về cơ chế điều tiết căng thẳng và tranh chấp ở biển Đông.
Đã có rất nhiều câu hỏi đã được đưa ra với học giả Trung Quốc, ông Wu Shicun, Giám Đốc Viện nghiên cứu biển Đông, liên quan đến đường đứt khúc 9 đoạn, yêu cầu Trung Quốc phải làm rõ đòi hỏi này. Ông Wu Shicun giải thích Trung Quốc sẽ giữ lập trường mập mờ với đường 9 đoạn:
“Giả sử Trung Quốc chính thức làm rõ ý nghĩa của đường 9 đoạn, tức là Trung Quốc sẽ phải lấy lại tất cả các đảo mà các nước khác đang chiếm đóng. Theo tôi, việc không làm rõ ý nghĩa đường 9 đoạn là lựa chọn tốt nhất. Nếu chính phủ Trung Quốc làm rõ đường 9 đoạn tức là chủ quyền của Trung Quốc với toàn bộ các đảo và bãi đá trong khu vực thì các nước khác cũng chưa sẵn sàng và muốn làm điều này.”
Ông Wu Shicun cũng nhấn mạnh, Trung Quốc sẽ không bao giờ có ý định từ bỏ đường 9 đoạn:
“Có rất ít khả năng cho chính phủ hiện tại của Trung Quốc có thể nhượng bộ với đường 9 đoạn, hay nói cách khác, chính phủ Trung quốc không có quyền bỏ hoặc thay đổi đường chữ U.”
Trong khi đó học giả Đài Loan thừa nhận việc làm rõ đường 9 đoạn đối với cả Trung Quốc lẫn Đài Loan là một thách thức lớn:
“Bây giờ, tôi thừa nhận là theo thực tiễn luật quốc tế đang có một thách thức về pháp lý rất lớn với cả Trung Quốc và  Đài Loan, và đó là một thách thức khó vượt qua với cả hai nước.”
Tuy nhiên ông cũng cho biết chính sách của Đài Loan tại biển Đông khác biệt so với Trung Quốc, tức là theo cách tiếp cận mềm dẻo, tuân thủ công ước về luật biển của quốc tế. Đài loan cũng đang trong quá trình làm rõ yêu sách về đường 9 đoạn của mình dù còn chậm.
Học giả Đài loan cũng kêu gọi các bên liên quan nên nhìn nhận vai trò của Đài Loan trong các đàm phán sắp tới về cơ chế giải quyết các tranh chấp ở biển Đông, bao gồm COC.
Những diễn biến gần đây trên biển Đông cũng được tiến sĩ Trần Trường Thủy, thuộc Học viện Ngoại giao Việt nam trình bày chi tiết trong bài thuyết trình của mình, từ việc Việt Nam thông qua luật biển vào tháng 6 năm ngoái, đến việc Trung Quốc mời thầu tại các lô dầu khí thuộc chủ quyền của Việt Nam, tàu Trung Quốc cắt cáp thăm dò của tàu Việt Nam, hay việc Trung Quốc điều động một lượng lớn các tàu tuần tra ra biển Đông thời gian gần đây. Tiến sĩ Trần Trường Thủy coi các hành động của Trung Quốc trong suốt 12 tháng qua là tiếp nối của những gì đã diễn ra trong suốt 2 năm qua.
Học giả Việt Nam cho rằng Trung Quốc đang thống trị khu vực và các nước ASEAN lo ngại cho an ninh của mình đang tìm cách thiết chặt quan hệ với Hoa Kỳ. Ông Trần Trường Thủy cũng nhấn mạnh với sức ép từ Trung Quốc lên các công ty thăm dò và khai thác dầu khí quốc tế trong khu vực, Hoa Kỳ sẽ càng phải chú ý đến việc bảo vệ quyền lợi cho các công ty của mình, và vì vậy Trung Quốc càng lớn mạnh, thì quyền lợi của Hoa Kỳ tại khu vực lại càng nhiều. Ông Trần Trường Thủy kêu gọi Hoa Kỳ nên thẳng thắn yêu cầu Trung Quốc dứt khoát bỏ đường 9 đoạn phi lý.
nguồn:http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/managing-tensions-in-the-scs-vha-06052013233652.html
======================================================================
Chú ý: Nhấn vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress

          Sẽ xóa những comment nói tục

          Thinhoi001