-
Thế giới tuần qua đã rúng động trước thông tin hãng dược khổng lồ
GlaxoSmithKline (GSK) bị phạt 3 tỉ đôla vì tội quảng cáo gian dối và hối
lộ bác sĩ kê toa. Vụ lừa đảo y tế lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ này đã
vạch trần bộ mặt thật của những người nhân danh bảo vệ sức khoẻ con
người nhưng thực chất là những kẻ buôn bán bệnh tật.
Kỳ 1: Buôn bán bệnh tật
Phát
biểu trên tạp chí Fortune trước khi về hưu vào năm 1976, Henry Gasden,
giám đốc điều hành của Merck, một trong những tập đoàn dược phẩm lớn
nhất thế giới, thổ lộ giấc mơ biến Merck thành một công ty sản xuất kẹo
cao su như Wrigley, nghĩa là bán thuốc cho mọi người, không chỉ người
bệnh mà cả… người khoẻ!
Trong
phán quyết ngày 2.7, bộ Tư pháp Mỹ khẳng định GSK đã tiếp thị trên thị
trường những loại thuốc chưa được cấp phép, che giấu những dữ liệu liên
quan đến độ an toàn của các loại dược phẩm và có hành vi hối lộ liên
quan tới chương trình Medicaid của Chính phủ Mỹ.
|
Mở rộng ranh giới bệnh
Năm
2003, trong một bài báo có tựa đề Nghệ thuật tạo ra một thân phận (tạm
dịch từ The Art of Branding a Condition), Vince Parry, một trong những
chuyên gia nổi tiếng về quảng cáo thuốc, đã tiết lộ bí quyết hợp tác với
các hãng dược phẩm để thúc đẩy sự “tạo ra những rối loạn y học”. Chiến
lược của Parry gồm ba bước: nâng cao tầm quan trọng của những triệu
chứng bệnh tật, định nghĩa lại một thân phận đang hiện hữu và “phát
triển một thân phận mới cho một nhu cầu thị trường chưa được khai thác”.
Thật
ra chiến lược làm ăn của Parry và các hãng dược phẩm không lạ bởi nó đã
được Lynn Payer đề cập từ năm 1992 bằng thuật ngữ “buôn bán bệnh tật”
(tạm dịch từ “disease-mongering”). Theo nhà báo y tế người Mỹ này, đây
là một tiến trình gồm nhiều hình thức khác nhau nhằm gia tăng sự tiêu
thụ dược phẩm trong đó có việc đưa ra những yếu tố nguy cơ mới về bệnh
tật, biến những vấn đề sức khoẻ nhẹ thành vấn đề nghiêm trọng, mở rộng
những định nghĩa bệnh tật sẵn có và tạo ra những dạng bệnh tật mới.
Bất công về tiêu thụ dược phẩm
Theo
các nhà nghiên cứu, tâm điểm của chuyện “buôn bán bệnh tật” là nước Mỹ,
vì dù chỉ chiếm 5% dân số thế giới, người Mỹ tiêu thụ tới 50% thị
trường thuốc kê đơn toàn cầu. Trong hai thập kỷ qua, người Mỹ chi cho
thuốc men bằng hoặc nhiều hơn chi cho giáo dục đại học và mua xe hơi.
Một nghiên cứu vào năm 2005 cho thấy người Mỹ thừa nhận họ sử dụng thuốc
kê toa nhiều hơn gấp đôi kể từ năm 1992 – 2003.
Trong
khi đó, ở nhiều nước đang phát triển, con người lại không có thuốc để
dùng. Ở vùng hạ Sahara của châu Phi, 500 triệu người dân nghèo khổ đang
đối mặt với những căn bệnh nhiệt đới hoàn toàn có thể phòng ngừa và chữa
trị được như bệnh giun móc và sán máng.
|
Khó
biết được chính xác các hãng dược phẩm đã bỏ túi bao nhiêu trong trò
kinh doanh bệnh tật, nhưng chỉ riêng món thuốc hạ cholesterol máu là
statin, hàng năm các đại gia như Bayer (Đức), AstraZeneca (Anh – Thuỵ
Sĩ) và Pfizer (Mỹ) đã ẵm gọn 25 tỉ đôla Mỹ! Doanh số chắc chắn không
dừng lại ở đây khi định nghĩa tăng cholesterol của viện Sức khoẻ quốc
gia Hoa Kỳ được điều chỉnh xoành xoạch: dựa vào định nghĩa của năm 2001,
nước Mỹ có 36 triệu người được cảnh báo tăng cholesterol và cần uống
thuốc, nhưng với định nghĩa cập nhật năm 2004 con số đó tăng lên 40
triệu người! Có thêm nhiều bệnh nhân, các hãng dược phẩm càng có thêm
tiền.
Tiếp thị nỗi sợ hãi và quảng cáo láo
Trong
cuốn Buôn bán bệnh tật: Làm thế nào những công ty dược phẩm lớn nhất
thế giới biến chúng ta thành bệnh nhân (Selling sickness: How the
world’s biggest pharmaceutical companies are turning us all into
patients), nhà báo Ray Moynihan và nhà nghiên cứu chính sách Alan
Cassels cho biết, mặc dù có nhiều chiến dịch “buôn bán bệnh tật” khác
nhau, nhưng nhìn chung người ta thường dùng cách tiếp thị nỗi sợ hãi đến
người tiêu dùng. Theo đó, nỗi sợ bị nhồi máu cơ tim được sử dụng để hù
doạ phụ nữ khi cho rằng hội chứng tiền mãn kinh của họ cần phải áp dụng
liệu pháp thay thế hormon. Tương tự, các bậc cha mẹ bị hù doạ rằng con
cái họ có thể tự tử nếu những cơn trầm cảm nhẹ không được điều trị bởi
những loại thuốc mạnh. Và nguy cơ chết sớm được dùng hù doạ cánh đàn ông
nếu họ không sử dụng thuốc hạ cholesterol để điều trị tình trạng tăng
cholesterol.
FDA phát hiện thuốc chữa bệnh tiểu đường này của GSK che giấu số liệu an toàn.
|
Theo
Moynihan và Cassels, trong khi tung ra những chiến dịch hù doạ, các
công ty dược phẩm cũng che giấu sự thật về các vấn đề sức khoẻ và sản
phẩm thuốc. Đơn cử với tình trạng tăng cholesterol máu, ngày nay y học
gần như thừa nhận rằng đây chỉ là một trong nhiều yếu tố có thể làm phát
sinh bệnh tim mạch. Ấy vậy mà hầu như ai cũng chăm chú vào tình trạng
tăng cholesterol vì đơn giản nó có thể được điều chỉnh bởi thuốc. Chuyên
gia về lĩnh vực y tế công cộng và bệnh tim mạch, giáo sư nổi tiếng
người Anh Shah Ebrahim, khẳng định những loại thuốc hạ cholesterol –
nhóm statin – hiệu quả với những ai có sẵn vấn đề tim mạch. Còn những ai
chưa có vấn đề này, nên áp dụng những giải pháp rẻ tiền và hiệu quả hơn
như cải thiện chế độ ăn, siêng năng tập luyện và ngừng hút thuốc.
Thế
nhưng khi quảng cáo thuốc đến người tiêu dùng, hầu như không hãng dược
phẩm nào nói lên sự thật này chứ chưa nói đến chuyện công khai sự thật
về tác dụng phụ của thuốc để mọi người nắm rõ. Năm 2001, Bayer phải thu
hồi loại statin có tên Baycol khi sản phẩm này làm 52 người thiệt mạng
và hơn 6 triệu người trên toàn thế giới đối mặt với tác dụng phụ tan cơ
sau sử dụng thuốc. Có nhiều bằng chứng cho thấy Bayer biết rõ những nguy
cơ trên, nhưng họ vẫn bỏ qua vì yếu tố lợi nhuận.
Câu
chuyện GSK tuần qua cũng là một minh chứng về trò quảng cáo láo. Qua
điều tra, cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) phát hiện hãng
dược phẩm này đã che giấu các số liệu về sự an toàn của thuốc chữa bệnh
tiểu đường Avandia. Với hai loại thuốc chống trầm cảm Paxil và
Wellbutrin, sự việc tồi tệ hơn nhiều: họ quảng cáo sử dụng Paxil cho trẻ
em trong khi nghiên cứu sau đó cho thấy thuốc có nguy cơ khiến trẻ em
muốn tự sát, còn với Wellbutrin dù thuốc chỉ chữa được bệnh trầm cảm
nhưng lại được quảng cáo chữa cả chứng tăng cân và giảm ham muốn tình
dục!
sgtt - BÀI: PHAN SƠN
ẢNH: TL
ẢNH: TL
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001