Trịnh Hữu Long
Khi sức sản xuất của nền kinh tế được giải phóng
năm 1986, kéo theo hàng loạt các biến đổi sâu rộng của đời sống xã hội,
báo chí cũng có một cuộc lột xác ngoạn mục và ngày càng giữ vai trò lớn
hơn đối với sự phát triển.
Vai trò đó cũng khiến giới báo chí va chạm nhiều hơn với phần còn lại của xã hội và không tránh khỏi những mâu thuẫn phát sinh. Hiện tượng phóng viên bị cản trở tác nghiệp và bị hành hung tồn tại như là biểu hiện rõ ràng nhất của những mâu thuẫn này. Trong hoàn cảnh đó, có những nỗ lực nhất định từ giới báo chí đi tìm một cơ chế bảo vệ các phóng viên trước các rủi ro nghề nghiệp, mà một trong số những người có liên quan là Hội Nhà báo Việt Nam.
Tại diễn đàn Quốc hội ngày 26-10 vừa qua, đại biểu Hà Minh Huệ - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam bày tỏ quan điểm cho rằng: “Việc coi báo chí là cơ quan thực thi công vụ cũng cần được đưa vào luật. Việc này sẽ bảo vệ cho báo chí, phóng viên. Ví dụ trong quá trình phóng viên tác nghiệp, nếu người nào cản trở thì sẽ phạm tội danh chống người thi hành công vụ, có thể chuyển qua xử lý theo luật hình sự”.
Có thể những ai có tâm huyết với việc bảo vệ các phóng viên sẽ thoáng vui mừng với đề xuất này nhưng điều đó lại chứa đựng những nhầm lẫn lớn về địa vị pháp lý của phóng viên.
Tồn tại nhiều định nghĩa khác nhau về khái niệm công vụ nhưng tựu chung lại, đó là những việc mà một người nhân danh nhà nước và mang quyền lực nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật, ví dụ cán bộ hành chính, công an, cảnh sát, kiểm sát viên,... Trong hầu hết trường hợp, người thực hiện công vụ là cán bộ, công chức nhà nước và việc họ làm được bảo đảm thi hành bằng các công cụ trấn áp.
Trong khi đó, báo chí lại là một khái niệm thuộc về xã hội. Chúng ta có hàng loạt các tờ báo của các tổ chức hội đoàn, từ đoàn thanh niên, hội sinh viên, hội nông dân, hội phụ nữ, hội người cao tuổi, báo của Đảng, báo của Mặt trận Tổ quốc, báo của doanh nhân, báo của công nhân, báo của cả trẻ em mầm non lẫn tiểu học, trung học,...
Sẽ có những thắc mắc về các tờ báo trực thuộc các cơ quan nhà nước, theo hình thức là các đơn vị sự nghiệp. Đó là một hình thức truyền thông của các cơ quan nhà nước hoặc là một dịch vụ do Nhà nước cung cấp cho công chúng, có thu tiền thông qua giá báo và quảng cáo. Đó là dịch vụ chứ không phải công vụ.
Những người sốt ruột cổ vũ cho việc biến cơ quan báo chí thành cơ quan thực thi công vụ sẽ không thể giải thích được cho các phóng viên “nhí” của các tờ báo Nhi Đồng, Thiếu Niên Tiền Phong thế nào là công vụ và sẽ giải thích cho xã hội thế nào khi gọi các em nhỏ này là những người thực thi công vụ? Báo của hội sinh vật cảnh, hội nuôi chim, hội cá cảnh, hội chó cảnh cũng là cơ quan thực thi công vụ? Và việc họ đến quán thịt chó viết bài cũng là công vụ? Điều này nghe có vẻ rất hài hước.
Tư duy bám vào Nhà nước vô hình trung đi ngược lại với cái mà chúng ta đang gọi là “xã hội hóa” các hoạt động của Nhà nước. Chúng ta đã buông hoạt động công chứng, cho lập trường tư, bệnh viện tư như một nỗ lực xác lập lại tư duy xã hội về Nhà nước, rằng có những thứ thực ra không thuộc về Nhà nước như thói quen nhiều người vẫn nghĩ.
Chính tư duy ôm đồm có từ thời bao cấp này, trớ trêu thay, lại đang là nguyên nhân cơ bản khiến Nhà nước không thể tăng lương được theo đúng lộ trình vào 1-5-2013. Cái gì cũng Nhà nước, nghiên cứu khoa học cũng Nhà nước, dạy học cũng Nhà nước, đăng ký giao dịch bảo đảm cũng Nhà nước, giới thiệu việc làm cũng Nhà nước, làm kinh tế cũng Nhà nước. Vậy thì thật không khó khăn chút nào để tìm nguyên nhân tại sao lương cán bộ, công chức lại thấp và tại sao họ không thể được tăng lương đợt này.
Bản thân báo chí chỉ là một tổ chức bình thường như bao tổ chức khác trong xã hội. Họ bị hành hung? Đã có Bộ luật Hình sự. Họ bị thiệt hại tài sản? Đã có Bộ luật Dân sự. Họ có những rủi ro nghề nghiệp? Vậy tại sao không phát triển dịch vụ bảo hiểm dành riêng cho nhà báo như bao nước khác đã làm? Nếu hoạt động báo chí được coi như công vụ vì tính chất nguy hiểm, vậy hoạt động thám tử, hoạt động luật sư có nguy hiểm không? Và nếu nhốt hết họ vào cái túi “công vụ” thì liệu cái túi đấy sẽ phải rộng bao nhiêu cho vừa?
Báo chí cũng có bổn phận và ranh giới như bao nghề nghiệp khác. Việc họ không được phép vào nơi này hay nơi khác - mà một số người gọi là cản trở tác nghiệp, trong hầu hết trường hợp, thuần túy là vấn đề dân sự. Đây là công ty của tôi, là hội nhóm của tôi, là tài sản của tôi và tôi không cho phép báo chí tiếp cận, có sao không? Không. Đó là quyền của họ. Mọi việc chỉ khác đi nếu đó là các cơ quan nhà nước, với nghĩa vụ và bổn phận phải cung cấp thông tin cho xã hội, có thể thông qua công cụ của xã hội là báo chí. Và trong trường hợp đó thì phải điều chỉnh lại các cán bộ nhà nước, chứ không phải điều chỉnh báo chí.
Ý tưởng coi báo chí là công vụ có thể chỉ vì mục đích bảo vệ phóng viên nhưng lại vô tình cổ vũ cho tư duy bám vào Nhà nước và khiến ranh giới giữa Nhà nước và xã hội trở nên rất khó xác định.
HỮU LONG
Admin gửi hôm Thứ Hai, 29/10/2012
nguồn:http://danluan.org/tin-tuc/20121028/huu-long-hoat-dong-bao-chi-la-cong-vu
======================================================================
Chú ý: Nhấn vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Vai trò đó cũng khiến giới báo chí va chạm nhiều hơn với phần còn lại của xã hội và không tránh khỏi những mâu thuẫn phát sinh. Hiện tượng phóng viên bị cản trở tác nghiệp và bị hành hung tồn tại như là biểu hiện rõ ràng nhất của những mâu thuẫn này. Trong hoàn cảnh đó, có những nỗ lực nhất định từ giới báo chí đi tìm một cơ chế bảo vệ các phóng viên trước các rủi ro nghề nghiệp, mà một trong số những người có liên quan là Hội Nhà báo Việt Nam.
Tại diễn đàn Quốc hội ngày 26-10 vừa qua, đại biểu Hà Minh Huệ - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam bày tỏ quan điểm cho rằng: “Việc coi báo chí là cơ quan thực thi công vụ cũng cần được đưa vào luật. Việc này sẽ bảo vệ cho báo chí, phóng viên. Ví dụ trong quá trình phóng viên tác nghiệp, nếu người nào cản trở thì sẽ phạm tội danh chống người thi hành công vụ, có thể chuyển qua xử lý theo luật hình sự”.
Có thể những ai có tâm huyết với việc bảo vệ các phóng viên sẽ thoáng vui mừng với đề xuất này nhưng điều đó lại chứa đựng những nhầm lẫn lớn về địa vị pháp lý của phóng viên.
Tồn tại nhiều định nghĩa khác nhau về khái niệm công vụ nhưng tựu chung lại, đó là những việc mà một người nhân danh nhà nước và mang quyền lực nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật, ví dụ cán bộ hành chính, công an, cảnh sát, kiểm sát viên,... Trong hầu hết trường hợp, người thực hiện công vụ là cán bộ, công chức nhà nước và việc họ làm được bảo đảm thi hành bằng các công cụ trấn áp.
Trong khi đó, báo chí lại là một khái niệm thuộc về xã hội. Chúng ta có hàng loạt các tờ báo của các tổ chức hội đoàn, từ đoàn thanh niên, hội sinh viên, hội nông dân, hội phụ nữ, hội người cao tuổi, báo của Đảng, báo của Mặt trận Tổ quốc, báo của doanh nhân, báo của công nhân, báo của cả trẻ em mầm non lẫn tiểu học, trung học,...
Sẽ có những thắc mắc về các tờ báo trực thuộc các cơ quan nhà nước, theo hình thức là các đơn vị sự nghiệp. Đó là một hình thức truyền thông của các cơ quan nhà nước hoặc là một dịch vụ do Nhà nước cung cấp cho công chúng, có thu tiền thông qua giá báo và quảng cáo. Đó là dịch vụ chứ không phải công vụ.
Những người sốt ruột cổ vũ cho việc biến cơ quan báo chí thành cơ quan thực thi công vụ sẽ không thể giải thích được cho các phóng viên “nhí” của các tờ báo Nhi Đồng, Thiếu Niên Tiền Phong thế nào là công vụ và sẽ giải thích cho xã hội thế nào khi gọi các em nhỏ này là những người thực thi công vụ? Báo của hội sinh vật cảnh, hội nuôi chim, hội cá cảnh, hội chó cảnh cũng là cơ quan thực thi công vụ? Và việc họ đến quán thịt chó viết bài cũng là công vụ? Điều này nghe có vẻ rất hài hước.
Tư duy bám vào Nhà nước vô hình trung đi ngược lại với cái mà chúng ta đang gọi là “xã hội hóa” các hoạt động của Nhà nước. Chúng ta đã buông hoạt động công chứng, cho lập trường tư, bệnh viện tư như một nỗ lực xác lập lại tư duy xã hội về Nhà nước, rằng có những thứ thực ra không thuộc về Nhà nước như thói quen nhiều người vẫn nghĩ.
Chính tư duy ôm đồm có từ thời bao cấp này, trớ trêu thay, lại đang là nguyên nhân cơ bản khiến Nhà nước không thể tăng lương được theo đúng lộ trình vào 1-5-2013. Cái gì cũng Nhà nước, nghiên cứu khoa học cũng Nhà nước, dạy học cũng Nhà nước, đăng ký giao dịch bảo đảm cũng Nhà nước, giới thiệu việc làm cũng Nhà nước, làm kinh tế cũng Nhà nước. Vậy thì thật không khó khăn chút nào để tìm nguyên nhân tại sao lương cán bộ, công chức lại thấp và tại sao họ không thể được tăng lương đợt này.
Bản thân báo chí chỉ là một tổ chức bình thường như bao tổ chức khác trong xã hội. Họ bị hành hung? Đã có Bộ luật Hình sự. Họ bị thiệt hại tài sản? Đã có Bộ luật Dân sự. Họ có những rủi ro nghề nghiệp? Vậy tại sao không phát triển dịch vụ bảo hiểm dành riêng cho nhà báo như bao nước khác đã làm? Nếu hoạt động báo chí được coi như công vụ vì tính chất nguy hiểm, vậy hoạt động thám tử, hoạt động luật sư có nguy hiểm không? Và nếu nhốt hết họ vào cái túi “công vụ” thì liệu cái túi đấy sẽ phải rộng bao nhiêu cho vừa?
Báo chí cũng có bổn phận và ranh giới như bao nghề nghiệp khác. Việc họ không được phép vào nơi này hay nơi khác - mà một số người gọi là cản trở tác nghiệp, trong hầu hết trường hợp, thuần túy là vấn đề dân sự. Đây là công ty của tôi, là hội nhóm của tôi, là tài sản của tôi và tôi không cho phép báo chí tiếp cận, có sao không? Không. Đó là quyền của họ. Mọi việc chỉ khác đi nếu đó là các cơ quan nhà nước, với nghĩa vụ và bổn phận phải cung cấp thông tin cho xã hội, có thể thông qua công cụ của xã hội là báo chí. Và trong trường hợp đó thì phải điều chỉnh lại các cán bộ nhà nước, chứ không phải điều chỉnh báo chí.
Ý tưởng coi báo chí là công vụ có thể chỉ vì mục đích bảo vệ phóng viên nhưng lại vô tình cổ vũ cho tư duy bám vào Nhà nước và khiến ranh giới giữa Nhà nước và xã hội trở nên rất khó xác định.
HỮU LONG
Admin gửi hôm Thứ Hai, 29/10/2012
nguồn:http://danluan.org/tin-tuc/20121028/huu-long-hoat-dong-bao-chi-la-cong-vu
======================================================================
Chú ý: Nhấn vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment nói tục
Thinhoi001
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001