Lê Mai - Hai vĩ nhân trong thơ Tố Hữu
Lê Mai
Theo “con hùm xám đường số 4” – Đặng Văn Việt: “Đạo
Phật tồn tại đến nay trên 2500 năm (đang phát triển), Đạo Thiên chúa tồn
tại được 2013 năm, Đạo Hồi tồn tại được trên 1500 năm, Đạo Mác tồn tại
đến khi Liên Xô sụp đổ được 75 năm”. Thực ra, nếu tính thời gian tồn tại cho “Đạo Mác”
lùi xa hơn cái mốc từ năm 1917, tỷ như từ những năm 40 của thế kỷ XIX,
cho đến nay, thì rõ ràng “Đạo Mác” có sức sống rất lâu dài!
Với bản chất cách mạng và khoa học (nhất), “Đạo Mác” được đảng cầm quyền tại một số nước cách xa quê hương mà nó ra đời hàng vạn dặm lấy làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Ở VN, một trong những nhà lãnh đạo – nhà thơ say mê cổ vũ “Đạo Mác” nhất, không ai khác hơn, chính là Tố Hữu:
Song, có lẽ những tiếng hô ấy, tiếng nổ ấy cũng khó có thể to bằng tiếng hô “vang trời đất”: “Muôn năm, muôn năm Mác-Lênin”! Câu thơ – khẩu hiệu ca ngợi hai vĩ nhân của lịch sử.
Đến đây, tôi xin mở một dấu ngoặc. Khỏi phải nói, có rất nhiều nhà phê bình văn học cự phách nghiên cứu, phê bình thơ Tố Hữu. Điều đáng chú ý là Tổng bí thư đương nhiệm kính mến của chúng ta cũng nghiên cứu thơ Tố Hữu. Luận văn tốt nghiệp của Tổng bí thư với đề tài “Thơ ca dân gian với nhà thơ Tố Hữu” đã đạt điểm tối ưu duy nhất của khóa học. Sau này, khai thác kết quả luận văn, Tổng bí thư đã viết bài “Phong vị ca dao dân ca trong thơ Tố Hữu”, đăng trên Tạp chí Văn học, được đánh giá cao và lãnh đạo Viện Văn học có ý định xin ông về Viện công tác, song ông từ chối. Tôi xin đóng ngoặc.
Và tôi chợt nghĩ, bây giờ mà bàn về thơ Tố Hữu, xem ra không hợp thời mà cũng chẳng đúng lúc. Vì sao vậy? Theo GS. Nguyễn Đăng Mạnh: “ở khoa văn Trường Đại học sư phạm Hà Nội có điều này, nếu Tố Hữu sống lại chắc buồn lắm: hàng năm cán bộ giảng dạy phải hướng dẫn hàng trăm sinh viên cao học, hàng chục nghiên cứu sinh làm luận án thạc sỹ, tiến sỹ. Đề tài ngày càng bí, quanh đi quẩn lại khai thác mãi những Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Tuân, Nguyên Hồng, Nam Cao, Thạch Lam, Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu…hầu như đã cạn kiệt. Rất bí. Cả thầy lẫn trò đều bí. Vậy mà không ai chịu làm về Tố Hữu, tuy Tố Hữu vẫn chiếm một vị trí quan trọng trong chương trình phổ thông và đại học như một tác gia lớn của nền văn học VN hiện đại” (Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh).
Phải chăng, thơ Tố Hữu là thứ “thơ của một thời” – cái thời ấy qua đi thì thứ thơ đó cũng “biến mất”? Còn Trần Đăng Khoa thì cho rằng, “phần lớn thơ Tố Hữu sẽ bất tử nhờ lịch sử. Bởi nó đề cập đến những cái mốc lịch sử” (Chân dung và đối thoại). Có lẽ điều đó không hoàn toàn đúng, bởi không hẳn hễ cứ đề cập đến “những cái mốc lịch sử” là thơ sẽ bất tử?
Nhưng quả là thơ Tố Hữu đánh dấu, ghi lại rất đậm nét nhiều sự kiện lịch sử VN mà qua đó – đánh thức cảm hứng của chúng ta về lịch sử.
Trở lại với hai vĩ nhân trong thơ Tố Hữu. Nhà thơ có rất nhiều bài trực tiếp viết về Lênin: Trước Kremlin, Lều cỏ Lênin, Với Lênin, song với Mác thì hơi hiếm hoi:
Hồ Gươm gửi hôm Thứ Sáu, 27/09/2013
nguồn:https://danluan.org/tin-tuc/20130927/le-mai
=======================================================================
Với bản chất cách mạng và khoa học (nhất), “Đạo Mác” được đảng cầm quyền tại một số nước cách xa quê hương mà nó ra đời hàng vạn dặm lấy làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Ở VN, một trong những nhà lãnh đạo – nhà thơ say mê cổ vũ “Đạo Mác” nhất, không ai khác hơn, chính là Tố Hữu:
Mỗi chặng đường qua, nghoảnh lại nhìnThơ Tố Hữu đầy những tiếng hô, tiếng hoan hô: “Hoan hô chiến sỹ Điện Biên. Chiến sỹ anh hùng. Đầu nung lửa sắt”. “Hoan hô đồng chí Võ Nguyên Giáp. Sét đánh ngày đêm xuống đầu giặc Pháp”. “Hoan hô anh giải phóng quân. Kính chào anh con người đẹp nhất”…Có cả tiếng nổ của “hai mươi phát đại bác vang trời, chào xuân 67” nữa.
Càng đi, càng vững, lại càng tin
Hai bàn tay trắng nên cơ nghiệp
Một tấm lòng son quyết giữ gìn.
Độc lập tự do vàng quý nhất
Năm châu cách mạng, sức nhân nghìn.
Hãy hô một tiếng vang trời đất
Muôn năm, muôn năm Mác-Lênin!
(Ngẫu hứng)
Song, có lẽ những tiếng hô ấy, tiếng nổ ấy cũng khó có thể to bằng tiếng hô “vang trời đất”: “Muôn năm, muôn năm Mác-Lênin”! Câu thơ – khẩu hiệu ca ngợi hai vĩ nhân của lịch sử.
Đến đây, tôi xin mở một dấu ngoặc. Khỏi phải nói, có rất nhiều nhà phê bình văn học cự phách nghiên cứu, phê bình thơ Tố Hữu. Điều đáng chú ý là Tổng bí thư đương nhiệm kính mến của chúng ta cũng nghiên cứu thơ Tố Hữu. Luận văn tốt nghiệp của Tổng bí thư với đề tài “Thơ ca dân gian với nhà thơ Tố Hữu” đã đạt điểm tối ưu duy nhất của khóa học. Sau này, khai thác kết quả luận văn, Tổng bí thư đã viết bài “Phong vị ca dao dân ca trong thơ Tố Hữu”, đăng trên Tạp chí Văn học, được đánh giá cao và lãnh đạo Viện Văn học có ý định xin ông về Viện công tác, song ông từ chối. Tôi xin đóng ngoặc.
Và tôi chợt nghĩ, bây giờ mà bàn về thơ Tố Hữu, xem ra không hợp thời mà cũng chẳng đúng lúc. Vì sao vậy? Theo GS. Nguyễn Đăng Mạnh: “ở khoa văn Trường Đại học sư phạm Hà Nội có điều này, nếu Tố Hữu sống lại chắc buồn lắm: hàng năm cán bộ giảng dạy phải hướng dẫn hàng trăm sinh viên cao học, hàng chục nghiên cứu sinh làm luận án thạc sỹ, tiến sỹ. Đề tài ngày càng bí, quanh đi quẩn lại khai thác mãi những Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Tuân, Nguyên Hồng, Nam Cao, Thạch Lam, Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu…hầu như đã cạn kiệt. Rất bí. Cả thầy lẫn trò đều bí. Vậy mà không ai chịu làm về Tố Hữu, tuy Tố Hữu vẫn chiếm một vị trí quan trọng trong chương trình phổ thông và đại học như một tác gia lớn của nền văn học VN hiện đại” (Hồi ký Nguyễn Đăng Mạnh).
Phải chăng, thơ Tố Hữu là thứ “thơ của một thời” – cái thời ấy qua đi thì thứ thơ đó cũng “biến mất”? Còn Trần Đăng Khoa thì cho rằng, “phần lớn thơ Tố Hữu sẽ bất tử nhờ lịch sử. Bởi nó đề cập đến những cái mốc lịch sử” (Chân dung và đối thoại). Có lẽ điều đó không hoàn toàn đúng, bởi không hẳn hễ cứ đề cập đến “những cái mốc lịch sử” là thơ sẽ bất tử?
Nhưng quả là thơ Tố Hữu đánh dấu, ghi lại rất đậm nét nhiều sự kiện lịch sử VN mà qua đó – đánh thức cảm hứng của chúng ta về lịch sử.
Trở lại với hai vĩ nhân trong thơ Tố Hữu. Nhà thơ có rất nhiều bài trực tiếp viết về Lênin: Trước Kremlin, Lều cỏ Lênin, Với Lênin, song với Mác thì hơi hiếm hoi:
Kính chào Mác thân yêu, vĩ đại!(còn tiếp)
Hơn một thánh thần
Người làm ra ánh sáng
Cho trái đất, bình minh
Cho Việt Nam, chiến thắng
Cho mỗi chúng ta tin ở chính mình
Vì lẽ sống, hy sinh cho cuộc sống.
Đời, với Mác, là tình cao nghĩa rộng.
Xin cho tôi được ngợi ca Người
Dâng một vòng hoa cúc vàng tươi
Muôn lời cảm tạ.
Ôi, ta hiểu Mác còn đau trong dạ
Quê người đây còn mang nặng xích xiềng
Như lấy Chúa thiêng liêng chịu đóng đinh tội ác!
(Đường của ta đi)
Hồ Gươm gửi hôm Thứ Sáu, 27/09/2013
nguồn:https://danluan.org/tin-tuc/20130927/le-mai
=======================================================================
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001