Tình hình biển Hoa Đông và Biển Đông 2013 (Nguyễn Mạnh Trí)

Tình hình biển Hoa Đông và Biển Đông 2013 (Nguyễn Mạnh Trí) 

Được đăng ngày Chủ nhật, 05 Tháng 1 2014 00:33

“…nhắc lại chủ trương “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác”. Điều này có nghĩa là: Cái gì của tôi là của tôi, còn cái gì là của anh thì chúng ta cùng nhau khai thác!". Trung Quốc vẫn xem Biển Đông như là của mình và dùng mọi thủ đoạn để  lấn chiếm cho đến lúc bị chận lại…”

Lời nói đầu: Vì tình hình Biển Hoa Đông và Biển Đông biến chuyển mạnh mẽ và phức tạp, bài “Tình hình Biển Đông 2013” được thêm vào phần Biển Hoa Đông và cập nhật mổi 6 tháng thay vì cho cả năm 2013.

Bài viết chỉ tổng kết tình hình Biển Hoa Đông và Biển Đông trong năm 2013. Chi tiết của các biến cố xin vào các đề mục liên hệ trong Website: www.tranhchapbiendong.com

***

Trong vùng Đông Bắc/Đông Nam Á có 4 khu vực tranh chấp lãnh thổ/lãnh hải mang tính chất quốc tế nhưng trong năm 2013 tranh chấp đặt trọng tâm vào 2 khu vực Senkaku/Điếu Ngư giữa Trung Quốc và Nhật Bản và tranh chấp Biển Đông giữa Trung Quốc và năm quốc gia Đông Nam Á mà 2 nước chịu áp lực nặng nhất là Philippines và Việt Nam.

Trong năm 2013,  Chủ tịch Tập Cận Bình, Ngoại trưởng Vương Nghị , Bộ  trưởng Quốc phòng Thường Vạn Toàn vẫn lập đi lập lại trò chơi hai mặt, một mặt đưa ra những lời lẽ hòa hoãn nhưng mặt khác vẫn cứng rắn xữ dụng cụm từ "lợi ích quốc gia cốt lõi" của Trung Quốctại Biển Hoa Đông và Biển Đông để tăng gia áp lực kinh tế - quân sự, cố gắng loại trừ sự tham dự của Hoa Kỳ khiến các nước trong vùng phải tìm một thế cân bằng trước âm mưu bành trướng của Trung Quốc. Lần đầu tiên trong năm 2013, phát biểu nhân chuyến công du 2 ngày tới Indonesia hôm 3/10, ông Tập Cận Bình nói Trung Quốc và ASEAN nên xử lý vấn đề thông qua các cuộc đối thoại bình đẳng và thương lượng hữu nghị để bảo đảm các quan hệ song phương và ổn định khu vực.Hai ông Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường còn vận động rầm rộ về chủ trương “gác tranh chấp, cùng khai thác”, cho rằng đây là “lựa chọn duy nhất” để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.Tuy nhiên, các khu vực “khai thác chung” giữa các nước phải được xác định theo các quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982.

Trung Quốc cần từ bỏ yêu sách “đường lưỡi bò ở Biển Đông. Nếu không có cách tiếp cận thực tế đối với vấn đề “cùng khai thác” ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế, sự tuyên truyền của nhà cầm quyền Bắc Kinh chỉ làm gia tăng sự nghi kỵ, lo ngại đối với Trung Quốc trên các vấn đề liên quan ở Biển Đông.

Một yếu tố quan trọng trong năm 2013 là Trung Quốc đã phải hứng chịu tăng trưởng kinh tế thấp nhất từ hai thập niên trở lại đây và hiện có quan ngại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này đang gặp sóng gió và chao đảo.Kết quả thăm dò của Bloomberg trong thời gian từ ngày 18-23/12 cho thấy tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này sẽ vào khoảng 7.4% trong năm 2014, chậm nhất kể từ hồi năm 1990. Cuộc khủng hoảng kinh tế Trung Quốc bắt nguồn từ các vấn đề kinh tế, thương mại, chính trị, xã hội, nhất là bong bóng địa ốcsẽ thể hiện rõ ràng và một sự thay đổi toàn diện hay một sự sụp đổ có thể xảy ra trong vài năm sắp đến.

Trong khi đó, Hoa Kỳ vẫn một mặt luôn luôntuyên bố không đứng về bên nào trong các tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và kêu gọi các bên liên quan giải quyết hồ sơ này một cách hòa bình, không dùng bạo lực.Mặt khác, chiến lược “xoay trục”sang Châu Á-Thái Bình Dương của Mỹđang được triển khai mạnh mẽ. Quyết tâm và tốc độ của Mỹ trong cách tiếp cận với việc xoay trục chiến lược và ủng hộ các quốc gia đồng minh trong việc đàm phán COC nhằm thiết lập các quy tắc về ứng xử cho tất cả các bên có liên quan sẽ ảnh hưởng đến các quyết địnhcủa Bắc Kinh.

· Cho đến bây giờ, Trung Quốc vẫn tiếp tục cho chiến hạm, tàu hải giám, phi cơ và cả tàu ngầm lảng vảng gần khu vực Senkaku/Điếu Ngư cũng như eo biển Miyako. Dù rằng uyển chuyển trong vấn đề ngoại giao, Nhật Bản cứng rắn trong nỗ lực đối phó với Trung Quốc (tái vũ trang, tăng cường quốc phòng, tuần tiểu chống xâm nhập và không thương thuyết về vấn đề Senkaku/Điếu Ngư).

· Ngày22/1/2013,Philippines đã chính thức đưa tranh chấp Biển Đông, mà nước này gọi là Biển Tây Philippines, ra tòa án quốc tế.Trong hai năm qua, Philippines luôn phản đối sự gia tăng các hành động ngạo ngược của Trung Quốc để củng cố tuyên bố chủ quyền của mình, cụ thể ở những khu vực giàu tài nguyên dầu khí. Manila cho rằng chính vì lập trường cứng nhắc của Trung Quốc đã dẫn tới sự bế tắc trong quan hệ với Philippines xung quanh tranh chấp ở bãi cạn Scarborough (phía Trung Quốc gọi là Hoàng Nham) hồi năm ngoái. Đây là những bước đầu tiên trong nỗ lực tìm một giải pháp chung cho các quốc gia liên hệ.

· Lên tiếng tại cuộc đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 2/6/2013, Trung tướng Thích Kiến Quốc, phó tổng tham mưu trưởng Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh xem Biển Đông và biển Hoa Đông thuộc về chủ quyền của Trung Quốc.Trong một cuộc họp báo riêngtại California ngày 8/6, cố vấn Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì cho biết, Chủ tịch Tập Cận Bình nói với Tổng thống Obama là Bắc Kinh đã quyết định dứt khoát “bảo vệ chủ quyền quốc gia tại biển Hoa Đông và biển Hoa Nam”(Biển Đông).

TRUNG QUỐC

Trong thời gian gần đây, Trung Quốc bắt đầu dùng chiến thuật thâm độc và khó đối phó có tên là “chiến lược cải bắp” kết hợp chặt chẽ vòng trong vòng ngoài với cả 3 lực lượng hải quân, hải giámvà ngư dânđể cố tình lấn chiếm có hệ thống các vùng lãnh hải của Nhật Bản, Philippines và Việt Nam.

Nửa đầu năm 2013,Trung Quốc đột ngột tăng cường sự hiện diện quân sự cũng như những hoạt động tập trận của cả 3 hạm đội tại Biển Đông - Trường Sa, trong đó có vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Namvà Philippines.Tờ Straits Times hôm 2/4 đưa tin, tàu đổ bộ của hải quân Trung Quốc cũng đã tới tập trận và phô trương sức mạnh tại Bãi James (James Shoal), chỉ cách bờ biển của Malaysia có 80km.Điều đáng nói là Bãi James nằm ở phía Nam quần đảo Trường Sa, cách bờ biển Trung Quốc tới 1,800km và nằm bên ngoài đường "lưỡi bò".

Hôm 5/8, hãng Kyodo News dẫn báo cáo mật của Philippines cho biết Trung Quốc đã thiết lập một tuyến tuần tra bao trùm tất cả các đảo, bãi đá và bãi cạn tại Biển Đông kể cả bãi Cỏ Mây, bãi Cỏ Rong và đá Vành Khăn. Bản tin cho biết tuyến đường tuần tra này chạy dài qua tất cả các khu vực mà TQ đã đưa ra trong bản đồ hình lưỡi bò phi pháp của họ.Điều nàydẫn đến nhiều vụ xâm nhập gây căng thẳng trong khu vực.

1.   Tranh chấp bãi Scarborough và bãi Cỏ Mây với Philippines: Trong năm 2013, Trung Quốc có kế hoạch chiếm đoạt một chuỗi các rặng san hô và bãi đá ở phía Đông Trường Sa và phía Tây Philippines.

2.   Liên hệ đối với Việt Nam: Trong năm 2013, Trung Quốc vẫn tiếp tục cũng cố hạ tầng cơ sở tại Hoàng Sa và biểu dương lực lượng tại Trường Sa.Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường có chuyến thăm chính thức Việt Namtừ 13/10-15/10.Chuyến công du Việt Nam của ông Lý Khắc Cường là chuyến thăm cấp cao đầu tiên của một giới chức nhà nước Trung Quốc sau khi ban lãnh đạo mới của ông Tập Cận Bình lên nắm quyền ở Bắc Kinh hồi cuối năm ngoái. Trung Quốc lần này lại chủ động dịu giọng sau nhiều lần lớn tiếng với Hà Nội về vấn đề tranh chấp trên biển Đông.

3.   Vùng phòng không mới trên biển Hoa Đông: Ngày 23/11/2013, Bắc Kinh loan báo thiết lập một vùng phòng không trên vùng biển Hoa Đông, bao gồm cả các đảo đang nằm dưới quyền kiểm soát của Nhật, nhưng Trung Quốc cũng giành chủ quyền. Bắc Kinh đề ra những quy định mà tất cả các phi cơ bay ngang qua vùng này đều phải tuân thủ, nếu không lực lượng không quân Trung Quốc sẽ can thiệp.Chỉ vài giờ sau khi Trung Quốc ra quy định mới về khu vực nhận diện và phòng không trên biển Hoa Đông, Mỹ đã trực tiếp thách thức Trung Quốc khi cử 2 máy bay ném bom B-52 đi vào không phận này mà không có phản ứng của Bắc Kinh. Trong cuộc thăm viếng Trung Quốc ngày 4/12 của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, cả hai bên không đạt được một thỏa thuận nào về vấn đề này.  Đa số giới quan sát đồng ý với nhau rằng khu vực phòng không mới của Trung Quốc có thể là một sai lầm chiến lược, một động thái gây nhiều bất lợi cho chính họ, và gây hậu quả lâu dài trong sự ổn định tình hình ở Châu Á.

HOA KỲ

KINH TẾ VÀ TÀI CHÁNH ÂU CHÂU VÀ HOA KỲ

· Tình hình Âu Châu: Ngoại trừ Đức Quốc, tình hình Âu Châu vẫn không có gì cải thiện, tỷ lệ thất nghiệp lên đến 12.5%, nhiều nhất là giới trẻ. Dân chúng vẫn tiếp tục biểu tình chống lại các biện pháp thắt lưng buộc bụng của chính phủ. Đây là hậu quả của hơn 3 thập niên các công ty Hoa Kỳ và Âu Châu ồ ạt đầu tư vào Trung Quốc cũng như tiêu xài bừa bãi. Bây giờ thì Trung Quốc đã trở thành cường quốc kinh tế thứ hai trên thế giới với số tiền dự trữ hơn 3,000 tỷ đô la trong khi các nước Âu Châu công nợ chồng chất. Nếu ngân sách liên bang của Hoa Kỳ bị tự động cắt giảm 85 tỷ đôla trong năm 2013, việc này sẽ ảnh hưởng không chỉ đến nền kinh tế Mỹ, mà còn đến toàn thế giới, đặc biệt là châu Âu, đối tác thương mại hàng đầu của Hoa Kỳ. Các nước Âu Châu chỉ còn một cách đòi hỏi dân chúng thông hiểu tình trạng của quốc gia mình, chấp nhận hy sinh từ mọi tầng lớp công cũng như tư, đưa các công ty đầu tư ở nước ngoài về lại nội địa, tạo công ăn việc làm cho dân chúng để cân bằng cán cân thương mãi. Các nước Liên Âu cần học hỏi tinh thần kỹ luật và tính cần kiệm, lòng hy sinh của dân chúng Đức Quốc và Nhật Bản.

·  Tình hình Hoa Kỳ: Dù rằng tương đối chậm, Hoa Kỳ đang đi đúng đường trong cách giải quyết để phục hồi kinh tế và trong nhiều khía cạnh giữ thế thượng phong khi đối trọng với Trung Quốc. Trong bài diễn văn hàng tuần ngày 23/11/3013. Tổng thống Obama cho biết 3 điều: Các doanh nghiệp đã tạo ra 7 triệu 800 ngàn công ăn việc làm trong 44 tháng qua- Các khoản thâm hụt của nước Mỹ đã giảm đi phân nửa- Sản lượng dầu lửa của Mỹ hiện nay đã cao hơn lượng dầu nhập khẩu, lần đầu tiên trong vòng gần 20 năm.

Tỷ giá đồng Nguyên: Tháng 10-2013, tỷ giá của đồng Nguyên là 6.137đồng Yuan ăn một Mỹ Kimso với tháng 9-2011, tỷ giá của đồng Nguyên là 6.36 đồng Yuan ăn một Mỹ Kim.Tháng6-2010, tỷ giá của đồng Nguyên ở mức mỗi Mỹ Kim bằng 6.789 đồng Yuan.Vấn đề đánh thuế hàng nhập cảng Trung Quốc sẽ phải đi song song với  tỷ giá đồng Nguyên cho đến khi có được cán cân quân bình trong vấn đề xuất nhập cảng giữa hai nước.

Tự chủ về năng lượng: Là một trong những quốc gia tiêu thụ dầu hỏa và khí đốt hàng đầu của thế giới, để đáp ứng nhu cầu nội địa Hoa Kỳ nhập khẩu đến 20% năng lượng. Nhưng từ nhiều thập niên qua, cường quốc kinh tế và công nghiệp số 1 này đã âm thầm tiến hành một cuộc cách mạng.Đầu tháng 11/2012,báo cáo thường niên của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (AIE) đã gây bất ngờ khi dự phóng là vào năm 2017 nước Mỹ sẽ trở thành nguồn sản xuất dầu hỏa lớn nhất thế giới, đứng trước cả Ả Rập Xê Út và chỉ một thập niên sau thì Hoa Kỳ sẽ trở thành quốc gia xuất khẩu số 1 toàn cầu. Đối với khí đốt, chỉ trong hai năm nữa thôi sản lượng của Mỹ sẽ vượt quá mức cung cấp của Nga.Công  nghiệp Mỹ ngày càng được tiếp cận với năng lượng giá rẻ nhờ vào dầu và khí đốt từ đá phiến sét bùng nổ. Ngược lại, các công ty bên ngoài nước Mỹ lại bị đội chi phí vận chuyển do giá nguyên liệu cao, nghĩa là chi phí tiết kiệm từ nhân công thấp tại Trung Quốc sẽ không còn khi phải vận chuyển hàng hóa sang Mỹ.

vCân bằng chi thu: Chương trình tự động cắt giảm chi tiêu đã được thi hành và kết quả sơ khởi không đến nổi bi quan như nhiều người tưởng. Trong một dấu hiệu phản ánh rõ kết quả của chính sách cắt giảm chi tiêu, ngày 10/5, Bộ Tài chính Mỹ thông báo cán cân thu chi ngân sách của nước này trong tháng 4/2013 đạt thặng dư lớn nhất trong vòng 5 năm qua. Chiều hướng này báo hiệu năm nay có thể là năm đầu tiên ngân sách Mỹ bị thâm hụt dưới mức 1,000 tỷ USD kể từ khi Tổng thống Barack Obama lên cầm quyền. Tại California, tổng số tiền dư tính đến tháng 5/2013 được ước tính vào khoảng từ $1.2 tỉ, theo con số của Thống Ðốc Jerry Brown, đến $4.4 tỉ, theo ước tính của phân tích gia tài chánh thuộc Quốc Hội California. Tình trạng thặng dư ngân sách này xảy ra ba năm sau khi tiểu bang phải đối diện với con số thiếu hụt vào khoảng $60 tỉ.

Địa ốc: Số lượng hợp đồng chờ mua được ký trong tháng 2 lên cao nhất gần 2 năm, cho thấy thị trường bất động sản đang ổn định hơn.
Doanh số bán nhà chờ, chỉ số theo dõi các hợp đồng chờ mua tăng 14% so với một năm trước đó cho thấy người Mỹ đang tin tưởng hơn vào thị trường bất động sản. Đáng chú ý, bất động sản tiêu dùng tại Mỹ đang phục hồi ngay cả trong bối cảnh làn sóng thu hồi nhà đang diễn ra rộng rãi cho thấy niềm tin của người dân Mỹ bắt đầu tăng trở lại. Bên cạnh đó, thu nhập tăng và lãi suất thế chấp ở mức thấp kỷ lục cũng là 2 yếu tố giúp thị trường bất động sản khởi sắc hơn.

Thị trường nhân công: Theo nghiên cứu của công ty cố vấn kinh doanh toàn cầu AlixPartners, đến năm 2015, chi phí sản xuất tại Trung Quốc sẽ ngang bằng với chi phí tại Mỹ, do vậy việc quay trở lại sản xuất tại Mỹ là một bài toán đúng đắn về lâu dài. Các hãng công nghệ và sản xuất lớn như Apple, Google, General Electric, Caterpillar và Ford đang chuyển dần sản xuất trở về nước Mỹ hoặc cho xây thêm nhà máy ở Mỹ. Bởi vì, theo một cuộc khảo sát của Tổ chức Tư vấn Boston, 80% trong số 5,000 người dùng sẵn sàng chi thêm tiền để mua những sản phẩm được sản xuất tại Mỹ, trong đó có các thiết bị điện tử. Thậm chí người Trung Quốc cũng sẵn sàng bỏ thêm tiền để được sở hữu những sản phẩm được sản xuất tại Mỹ.Hãng bán lẻ khổng lồ Wal-Mart cho biết sẽ dẫn đầu việc đổi mới nền sản xuất của Hoa Kỳ và đem công ăn việc làm quay trở về Hoa Kỳ với cam kết sẽ mua 50 tỉ USD hàng hóa sản xuất tại Hoa Kỳ trong mười năm tới.

Tăng trưởng kinh tế: Tăng trưởng GDP ở mức 4.1% trong quý 3/2013, so với 2.5% ở quý 2/2013 và 1.1% ở quý 1/2013. Cuối phiên giao dịch sáng 18/11/2013, chỉ số Dow Jones trên sàn chứng khoán Mỹ đã phá mốc 16,000 điểm lần đầu tiên trong lịch sử. Từ đầu năm, Dow Jones đã tăng hơn 20%. Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) tiên đoán kinh tế Hoa Kỳ sẽ tăng trưởng mạnh hơn trong năm tới, nhờ các dữ kiện tích cực của nền kinh tế lẫn một số dấu hiệu hòa giải ở Quốc Hội.

Tỷ lệ thất nghiệp: Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ trong tháng 11/2013đã hạ xuống còn 7%, mức thấp nhất kể từ 2008.

HOA KỲ THỂ HIỆN VAI TRÒ LÃNH ĐẠO TẠI Á CHÂU – THÁI BÌNH DƯƠNG

Vai trò quan trọng nhất của Mỹ tại Biển Hoa Đông/Biển Đông là kiềm chế, đối trọng và cân bằng quyền lực với Trung Quốc.Trong buổi họp bên lề G-20 tại Moscow, chủ tịch Tập Cận bình đã nói với tổng thống Obama rằng Mỹ "không nên đóng vai trò tiêu cực trong các vấn đề liên quan đến Biển Đông và nhóm đảo Điếu Ngư (Senkaku) để đảm bảo rằng chính sách tái cân bằng của Washington ở châu Á - Thái Bình Dương không làm tổn hại lợi ích cốt lõi của Trung Quốc".
Tổng thống Obama đã  phản ứng khôn khéo cho thấy Washington không dễ mắc lỡm Bắc Kinh khi một mặt ông hoan nghênh và kêu gọi các bên giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, và đặc biệt là Mỹ sẵn sàng đóng góp vào tiến trình này. Không có chuyện Mỹ để Trung Quốc muốn làm gì thì làm ở Biển Đông.Thượng nghị sĩ Robert Menendez, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, trong bài viết trên tờ The Wall Street Journal hôm 16-9 đã đề nghị “Mỹ nên hỗ trợ phát triển cơ chế xử lý khủng hoảng ở Biển Đông”.Cũng trong buổi họp bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 26/9 với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, Ngoại trưởng John Kerry đã nhấn mạnh quan điểm của Mỹ theo đó có một điều quan trọng mà tất cả các bên tranh chấp ở Biển Đông phải thực hiện: Làm rõ yêu sách chủ quyền của mình theo đúng luật pháp quốc tế.

· Ngày 6/1, tại hội nghị Shangri La, lời phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Chuck Nagel đã được quan chức Trung Quốc xem các chính sách mới của Mỹ chỉ đơn giản là kiềm chế một Trung Quốc đang lên.Trung Quốc phải hiểu rằng dù Hoa Kỳ có dùng ngôn ngữ lịch sự ngoại giao gì chăng nữa thì hành động của Hoa Kỳ là điều cần thiết, nhất là đối với các nước nhỏ tại Đông Nam Á. Ông Chuck Hagel cũng cảnh báo rằng Mỹ sẽ chống lại mọi nỗ lực của bất cứ nước nào nhằm thay đổi hiện trạng của các đảo tranh chấp ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Không có sự ngăn chặn của Hoa Kỳ thì Trung Quốc vẫn tiếp tục hành vi lấn chiếm các khu vực trên Biển Đông và Hoa Đông.

· Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Chuck Nagel nhấn mạnh rằng năm 2020 không chỉ 60% lực lượng Hải quân Mỹ sẽ được tập trung vào Thái Bình Dương, mà còn có tới 60% lực lượng không quân, bao gồm sự hiện diện của một số loại phi cơ chiến đấu, cường kích tối tân như F-22 Raptor và F-35 Joint Strike.

· Trong cuộc điều trần tại Ủy ban Đối ngoại Thượng Việnngày 20/06/2013, ông Danny Russel, người sẽ được bổ nhiệm làm trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách châu Á, cam kết sẽ lưu ý Bắc Kinh là Trung Quốc chỉ có thể phát triển, nếu như châu Á trở thành “một vùng pháp quyền, một vùng có trật tự và một vùng tôn trọng các nước láng giềng”, chứ không phải là một nơi mà cưỡng chế và đe dọa ngự trị.

· Tại hội nghị APEC-21 ở Indonesia ngày 10/10, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã ngầm ủng hộ quan điểm của Philippines trong vấn đề tranh chấp chủ quyền lãnh hải với Trung Quốc cũng như vừa ký với Việt Nam một hiệp định hợp tác về hạt nhân, theo đó Mỹ có thể bán nhiên liệu và công nghệ cho Hà Nội.

· Sự kiện Hoa Kỳ và 14 quốc gia gồm Úc, Nhật Bản, Canada, Malaysia, Indonesia, Brunei, Thụy Điển, Việt Nam, Hàn Quốc, New Zealand, Tây Ban Nha, Thái Lan, Các tiểu Vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) và Israel đã gởi quân giúp Philippines sau trận bão Haiyan đã nói lên thế chuyển động mạnh mẽ trong liên minh giữa các quốc gia liên hệ. Hoa Kỳ gần đây đã thảo luận với New Zealand và Canada trong nỗ lực tăng cường hợp tác an ninh quân sự trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

 

MẶT TRẬN KINH TẾ

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một thị trường rộng lớn với 800 triệu người tiêu dùng và chiếm gần 40% tổng sản phẩm quốc nội toàn thế giới đang được đàm phán giữa Australia, Brunei, Chile, Malaysia, New Zealand, Peru, Singapore, Hoa Kỳ và Việt Nam, TPP sẽ là một trong những thỏa ước thương mại rộng lớn nhất thế giới. Kể từ năm 2010 đến nay, đàm phán TPP đã đi qua 16 vòng đàm phán chính thức và nhiều đàm phán giữa kỳ. Vòng đàm phán thứ 17 đã được tổ chức tại thủ đô Lima của Peru từ ngày 15-24/5 và vòng đàm phán thứ 18 sẽ diễn ra vào tháng 7 tới đây và đây cũng sẽ là vòng đàm phán đầu tiên Nhật Bản tham dự. Chắc chắn TPP phải được hoàn tất trong năm 2014 trước khi khối ASEAN cùng Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ tập trung thảo luận các vấn đề thương mại, dịch vụ và đầu tư, và các phương thức đàm phán về Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP: Regional Comprehensive Economic Partnership) mà các nước dự kiến sẽ đúc kết một thỏa thuận vào năm 2015.Vào cuối tháng 10 cho biết 5 quốc gia là Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản, Australia và Mexico đi đến thống nhất đồng ý để 4 quốc gia: Malaysia, Peru, Brunei và Việt Nam có thời gian ân hạn 5 năm để điều chỉnh các chính sách liên quan đến doanh nghiệp Nhà nước. Kết thúc buổi họp vào tháng 12, TPP không thể hoàn tất trong năm 2013như mongđợi.Các vấn đề chính chưa giải quyết xong liên quan đến khối doanh nghiệp nhà nước, biểu thuế nông nghiệp  và quyền sở hữa tài sản trí tuệ.Ðại diện Hoa Kỳ bày tỏ lạc quan về vòng đàm phán kế tiếp sẽ được tổ chức vào tháng Giêng năm tới.
 

CHÍNH TRỊ & NGOẠI GIAO:

· Trong cuộc Hội thảo thường niên kéo dài 2 ngày về biển Đông với chủ đề “Điều hòa căng thẳng tại biển Đông” vào ngày 5 tháng 6 tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và chiến lược ở Washington DC, không ít học giả có mặt tại Hội thảo cho rằng Mỹ nên can dự tích cực hơn (more proactive) trong tranh chấp Biển Đông. Họ nêu lên thực tế là Trung Quốc luôn phớt lờ những luận điểm mà Mỹ khẳng định như là duy trì nguyên trạng, không đe dọa cưỡng bách hoặc sử dụng vũ lực …Từ đó, một số học giả đặt vấn đề phải chăng đã đến lúc Mỹ cần cân nhắc về một khuôn khổ chiến lược hiệu quả hơn để gây sức ép buộc Trung Quốc hành xử phù hợp.

· Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Barack Obama đãcócuộc họp thượng đỉnh kéo dài hai ngày từ 7-8/6 tại tiểu bang California.Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa hai vị nguyên thủ từ khi ông Tập nhậm chức chủ tịch hồi tháng Ba.Cuộc họp đã kết thúc mà giới chức Mỹ nhận xét là "đặc biệt, tích cực và mang tính xây dựng."Nguồn tin Hoa Kỳ cho biết hai nhà lãnh đạo đã có "sự gần gũi về quan điểm"về những vấn đề Hoa Kỳ đang lưu tâm nhưxâm nhập mạng,đánhcắp sở hữu trí tuệ, tỷ giá nhân dân tệ, thâm hụt thương mại, ô nhiễm môi trường và vấn đề Bắc Hàn. Tổng thống Barack Obama lưu ý Chủ tịch Tập Cận Bình về tình trạng xung khắc tại biển Hoa Đông.Bàn về hiệu quả của buổi họp thượng đỉnh, chuyên gia Greer Meisels, thuộc trung tâm tư vấn Wilson Center, trụ sở tại Washington DC, nhận định: Các cuộc hội đàm giữa nguyên thủ hai nước cho thấy là họ xem xét rất nghiêm túc quan hệ song phương, “nhưng đây mới chỉ là bước đầu và liệu điều này có tạo ra được một đà mới và các hiệu ứng tích cực khác hay không ? Tôi nghĩ là còn quá sớm để đánh giá”.Thời báo Kinh tế Hồng Kông lưu ý rằng: "Mục đích thực sự của ông Obama là không để cho Trung Quốc nâng vị thế lên ngang hàng với Mỹ, những gì ông coi trọng là một mối quan hệ sẵn sàng hợp tác ở quy mô nhỏ giữa Trung Quốc và Mỹ".

· Thượng viện Hoa Kỳđã ra một nghị quyết lên án Trung Quốc sử dụng đe dọa và vũ lực trong tranh chấp biển đảo với các nước khác.Nghị quyết mang số 167 nạp hôm 10/6 bởi một số nghị sĩ của cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ cũng kêu gọi các bên tranh chấp ở Biển Đông và Biển Hoa Đông hợp soạn và thông qua bộ quy tắc ứng xử để tránh xung đột.

· Cuộc đối thoại chiến lược Mỹ - Trung vừa kết thúc vào ngày 11/7/2013 tại Washington đã diễn ra không mấy “vui vẻ” lắm do việc Washington chỉ trích Bắc Kinh về vụ Edward Snowden, các tranh chấp lãnh thổ ngoài khơi và về vấn đề nhân quyền. Ông Barack Obama cũng có ý cảnh báo Trung Quốc không nên sử dụng vũ lực hay đe dọa láng giềng trong tranh chấp lãnh thổ trên biển Hoa Đông và Biển Đông. Trong khi đó, phái đoàn Trung Quốc coi tuyên bố này như một nỗ lực tiếp theo nhằm "quốc tế hóa" các vấn đề. Không những vậy, sau khi kết thúc Đối thoại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn “nhắc nhở” Washington nên tôn trọng và thực hiện cam kết không đứng về bất kỳ bên nào trong tranh chấp Biển Đông.

· Ngày 19/08/2013, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn (Chang Wanquan)đã có chuyến viếng thăm Hoa Kỳ. Hai bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Trung Quốc có cuộc họp báo chung, sau cuộc hội đàm kéo dài hơn ba giờ. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố quan hệ Mỹ - Trung đang đi theo chiều hướng tích cực, nhưng khắng định Trung Quốc sẽ không nhân nhượng trong các yêu sách chủ quyền tại Biển Đông và Biển Hoa Đông.Bộ trưởng Quốc phòng Thường Vạn Toàn (Chang Wanquan) nói: “Không ai có thể nuôi ảo tưởng rằng Trung Quốc sẽ sẵn sàng nhân nhượng các lợi ích cốt lõi của mình và không ai có thể đánh giá thấp ý chí và sự cương quyết của chúng tôi trong việc bảo vệ lãnh thổ, chủ quyền và các quyền trên biển của mình”. Tuyên bố của lãnh đạo Bộ Quốc phòng Trung Quốc đặc biệt liên quan đến các đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh trên gần như toàn bộ vùng Biển Đông và các tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông. Đây là các đầu mối gây căng thẳng liên tục trong quan hệ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam và Philippines, và Nhật Bản. Đáp lại tuyên bố của bộ trưởng Trung Quốc, bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel nhắc lại rằng, Hoa Kỳ có quan điểm trung lập trong các tranh chấp chủ quyền, nhưng Hoa Kỳ có lợi ích trong việc các đòi hỏi chủ quyền trên biển được giải quyết bằng con đường “hòa bình, không mang tính cưỡng chế”. 

· Ngày 4/10, Tổng thống Obama đã buộc phải hủy bỏ việc tham dự Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Indonesia và Hội nghị Cấp cao ASEAN, Hội nghị Thượng đỉnh Đông Átại Brunei cũng như haichuyến thăm đến Malaysia và Philippinesvì  lý  do chính phủ bị đóng cửavì cạn kiệt ngân sách. Lại thêm một lần nữa, nước Mỹ trở thành con tin trong cuộc đối đầu không khoan nhượng nặng tính ý thức hệ giữa đảng Cộng Hòa với cá nhân tổng thống Mỹ Barack Obama và đảng Dân Chủ. Bất chấp mọi cảnh báo về hậu quả và hệ luỵ của việc chính phủ ngừng hoạt động và bất chấp nhiều kỳ vọng là hai đảng phái chính trị trong quốc hội và các vị dân biểu không được để tình cảm lấn át lý trí, quốc hội Mỹ đã không đạt được sự nhất trí cần thiết cho ngân sách bổ sung trước hạn định là ngày 1/10 vừa qua. Những vấn đề trong nội bộ của nước Mỹ lúc này dường như đã khiến một số các nhà quan sát quốc tế lo ngại về cam kết của Mỹ tại Đông Nam Á.“Có lẽ điều tốt đẹp nhất mà chúng ta có thể hyvọng lúc này là phe Cộng Hòa sẽ hả giận trước việc chính phủ bị đóng cửa, đồng thời sự lo sợ dư luận phản ứng sẽ khiến những người có quan điểm ôn hòa thức tỉnh và sẽ đồng ý tăng trần nợ công. Còn không, hậu quả mà Mỹ và thế giới phải gánh chịu sẽ rất tàn khốc”, tờ  South China Morning Post dự đoán.Tuy nhiên, khi phát biểu tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Á Châu-Thái Bình Dương, tức APEC, tổ chức trên đảo Bali của Indonesia, ngoại trưởngKerry nói rằng vụ chính phủ Mỹ đóng cửa là “một chuyện thoáng qua.”Ngày 16/10, Hạ viện do phe Cộng Hòa kiểm soát đã thông qua một thỏa hiệp giờ chót, sau cuộc biểu quyết với 285 phiếu thuận và 144 phiếu chống.Cuộc biểu quyết được tiến hành hơn 2 tuần sau khi chính phủ phải đóng cửa từng phần vì phe Cộng Hòa không chịu thông qua bất kỳ dự luật ngân sách nào không có những điều khoản nhằm loại bỏ ngân khoản dành cho Luật chăm sóc sức khỏe với giá phải chăng, thường được gọi là Obamacare, hoặc trì hoãn việc thực thi luật này.Dự luật này đã được Tổng thống Obama ký ban hành, chấm dứt vụ giằng co chính trị vốn có thể làm bùng ra một vụ khủng hoảng kinh tế.

· Trong Hội nghị Đối thoại Shangri-La, Thứ trưởng Nguyễn Chí Vịnh của Việt Nam còn đề nghị thêm các bên có liên quan đến Biển Đông tôn trọng và bảo vệ ngư dân, tuyệt đối không sử dụng vũ lực với ngư dân dưới bất kỳ hình thức nào, cả quân sự và phi quân sự. Ông Hagel đã nhận lời mời sang thăm Việt Nam. Ngày giờ của chuyến đi chưa được quyết định. Mọi người đều muốn biết Mỹ-Việt sẽ đồng ý những điều gì mới.

· Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đãcó chuyến viếngthăm Trung Quốc vào ngày 19-21/6.Ngoài việc ký kết một số văn kiện thứ yếu, không có tiến triễn nào về vấn đề Biển Đông. Trung Quốc vẫn giữ lập trường thương thuyết song phươngcũng như COC và UNCLOS không có trong Tuyên bố chung Việt-Trung.

· Tổng tham mưu trưởng quân đội Việt Nam, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, có chuyến thăm Hoa Kỳtừ 17/6-22/6.Phát ngôn viên của ông Dempsey thông báo trong một email gửi đến báo giới: “Đây là lần đầu tiên một tổng tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam tới thăm Ngũ Giác Đài”.

· CT nước Trương Tấn Sang đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới Indonesia, quốc gia đông dân thứ tư thế giới trong hai ngày 27/6-28/6.Indonesia là quốc gia Asean thứ hai trở thành đối tác chiến lược của Việt Nam trong chuyến thăm này.

· Đang có những chuyển động về vấn đề nhân quyền tại Việt Nam, luật sư Nguyễn Thị Dương Hà, vợ của Tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ - người đang bị giam giữ trong nhà tù ở Việt Nam với cáo buộc "tuyên truyền chống nhà nước" - đã đặt chân đến thủ đô Washington của Hoa Kỳ ngày  3 tháng 7-2013. Ngày 2/10, luật sư Lê Quốc Quân rốt cuộc bị tuyên phạt 2 năm rưỡi tù giam về tội danh ‘trốn thuế’và ông đã gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩmngày 8/10.Tòa án tỉnh Long An ngày 29/10 tuyên án Đinh Nhật Uy, anh trai của Đinh Nguyên Kha, 1 năm 3 tháng tù cho hưởng án treo vì tội Lợi dụng quyền tự do dân chủ theo Điều 258 Bộ Luật Hình sự.

· Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đãthăm viếng Hoa Kỳ vào 2 ngày 24-25/7/2013.Đây là lần đầu tiên ông Trương Tấn Sang thăm Mỹ trong cương vị chủ tịch nước, và cũng là lần thứ hai kể từ 1975 một chủ tịch Việt Nam tới Washington.Sau buổi hội đàm, hai nhà lãnh đạo đã quyết định xác lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt - Mỹ dựa trên các nguyên tắc tôn trọng Hiến chương LHQ, luật pháp quốc tế, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Bên cạnh đó, các hồ sơ khác như hợp tác song phương trong mọi lãnh vực, vấn đề nhân quyền và tình hình Biển Đông cũng được hai bên đề cập tới.

· Hiệp định hợp tác về sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình vừa được hai ông John Kerry và Phạm Bình Minh ký tắt sáng thứ Năm 10/10 bên lề Hội nghị cấp cao Asean lần thứ 23 tại Brunei.

· Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đã  có chuyến viếng thăm Việt Nam 4 ngày lần đầu tiên từ 14-17/12 dưới cương vị ngoại trưởng.Chuyến công du được coi là để “nêu bật sự chuyển biến sâu sắc quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong thời gian qua” vàthúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện đã được Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang công bố hồi tháng Bảy.Nămđiểm chính được Bộ Ngoại giao Mỹ nêu ra gồm vấn đề: xây dựng năng lực hàng hải, hợp tác kinh tế, các vấn đề biến đổi khí hậu và môi trường, hợp tác giáo dục và thúc đẩy tôn trọng nhân quyền.

· Đến cuối năm 2013, Việt Nam đã xây dựng được 14 đối tác chiến lược và có thể với tất cả các nước lớn trên thế giới, Việt Nam đã xây dựng được khuôn khổ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện.

nguồn:http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=5612:tinh-hinh-bi-n-hoa-dong-va-bi-n-dong-2013-nguy-n-m-nh-tri&catid=44&Itemid=301

======================================================================

Tình hình biển Hoa Đông và Biển Đông 2013 (Nguyễn Mạnh Trí)

Page 2 of 2

KINH TẾ: Giới đầu tư ngoại quốc tương đối lạc quan về tình hình kinh tếViệt Nam.Vốn ngoại đổ vào chứng khoán Việt Nam ở mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây theokhảo sát của Phòng Thương mại Công nghiệp Châu Âu (Eurocham) ở Việt Nam.Theo số liệu được Bloomberg dẫn ra trong tin đăng ngày 30/5, các nhà đầu tư nước ngoài đã đổ tổng cộng 253 triệu đôla vào cổ phiếu Việt Nam, mức cao nhất kể từ năm 2008.Điều này, theo Bloomberg, là dấu hiệu cho thấy niềm tin của giới đầu tư cho rằng lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ tăng lên lần đầu tiên kể từ năm 2010 trong bối cảnh lạm phát và chi phí vay vốn giảm.Cũng theo Bloomberg, đã có nhiều nhà đầu tư mở tài khoản trong 4 tháng đầu năm 2013 hơn trong cả năm 2012.

· Trong chuyến viếng thăm Pháp Quốc của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũngngày 25/9, thủ tướng hai nước đã ký Tuyên bố chung về Quan hệ đối tác chiến lược tại Paris. Pháp là nước thứ 12 mà Việt Nam ký quan hệ đối tác chiến lược. Cũng trongchuyến thăm viếng này, công ty Vietjet Air đã ký hợp đồng trị giá 9 tỷ USD với hảng Airbus từ 2014 cho đến 2022 để mua 92 phi cơ Airbus. Cũng trong chuyến làm việc tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc và  làm việc với Hoa Kỳ  tại New York, Vietnam Airlines đã đặt mua các động cơ của GE và 8 chiếc 787 với Boeing và thuê thêm 11 chiếc 787 khác qua các công ty cho thuê. Hãng hàng không giá rẻ VietJet Air cũng đang đàm phán đặt mua Boeing 737.

· Tính chung 10 tháng đầu năm 2013, tổng vốn FDI đăng ký cấp mới và tăng thêm mà VN thu hút được đã lên tới 19 tỉ USD, tăng 65.5% so với cùng kỳ năm 2012. Đặc biệt, ngày 23/10, Việt Nam đã tổ chức khởi công xây dựng khu Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn tại huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa.Đây là một dự án trọng điểm quốc gia với tổng vốn đầu tư 9 tỉ USD được đầu tư bởi Công ty Dầu mỏ quốc tế Kuwait – KPI, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Idemitsu Kosan, Mitsui Chemicals (Nhật Bản) và các tổ chức tài chính quốc tế. Ngoài ra,công ty Samsung của Hàn Quốc đã quyết định đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất điện thoại di động thứ hai ở Thái Nguyên có tổng vốn đầu tư 2 tỷ USD.Từ năm 2009 đến nay, Samsung liên tục tăng vốn đầu tư cho dự án nhà máy sản xuất công nghệ cao tại Bắc Ninh lên 2.5 tỷ USD. Ngày 15/8 tại thành phố Quy Nhơn, Tập đoàn Dầu khí Thái Lan (PTT) phối hợp với UBND tỉnh Bình Định đã tổ chức họp báo công bố khởi động việc lập dự án đầu tư tổ hợp lọc hóa dầu Nhơn Hội trị giá 28 tỷ USD.

· Dự trữ ngoại hối của Việt Nam ước đạt 32 tỷ đô la so với 9 tỷ năm 2011 và 20 tỷ năm 2012, con số này được ngân hàng ANZ công bố ngày 28/10, dựa trên những báo cáo của Chính phủ Việt Nam trong kỳ họp Quốc hội đang diễn ra.

· Hàng loạt các chỉ số như GDP, PMI ... đều gia tăng trong tháng 9 so với tháng trước đó cho thấy nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn dần tăng tốc, theo các chuyên gia HSBC. GDP 2013 tăng 5.42% nhanh hơn mức 5.25% của năm 2012trong khi tỷ lệ lạm phát vào tháng 12 của Việt Nam là 6%, mức thấp nhất tính từ 10 năm qua.Chỉ số chứng khoán Việt Nam Index tăng 0.6%.Tính cho tớicuối tháng 12, Việt Nam Index đã tăng hơn 22% trong năm nay, mức tăng cao nhất trong các chỉ số chứng khoán ở Đông Nam Á.
 

QUÂN SỰ & TĂNG CƯỜNG PHÒNG THỦ: Trong năm 2013, Việt Nam đã tiếp tục có những nỗ lực đáng kể để tăng cường hệ thống phòng thủ. Tình thế khu vực đang thúc đẩy Hà Nội gia tăng chi phí quân sự. Theo hãng tin quốc phòng Jane’s, mức tăng GDP hàng năm của Việt Nam trong giai đoạn 2013-2017 sẽ là 6.5% và sẽ cho phép bảo đảm chi phí quốc phòng ở mức cần thiết. Nếu như những năm gần đây, Hà Nội đã chi cho quốc phòng gần 3% GDP thì trong tương lai gần, mức chi sẽ tăng lên đến 5%. Theo dự báo, ngân sách quốc phòng hàng năm của Việt Nam giai đoạn 2013-2017 sẽ tăng 30% và sẽ tăng từ 3.8 tỷ USD lên đến 4.9 tỷ USD. Ngoài ra, theo số liệu của Cục Thông tin năng lượng Mỹ, Việt Nam vào năm 2012 có ở Biển Đông mỏ khí đốt trữ lượng 24.7 ngàn tỷ mét khối, cũng như mỏ dầu trữ lượng 4.4 tỷ thùng. Trữ lượng đó biến Việt Nam thành quốc gia “dầu mỏ” đứng thứ ba ở châu Á, sau Ấn Độ và Trung Quốc. Liên quan đến khí đốt, thì trữ lượng của nhiên liệu này đã tăng nhiều từ năm 2007, còn việc khai thác khí đốt trong thời kỳ 2005-2010 thực tế đã tăng gấp đôi. Không loại trừ, trong tương lai, những con số nêu trên cũng sẽ tăng lên nhiều vì cường độ công tác thăm dò địa chất ở Việt Nam không giảm. Ngoài ra, trong năm 2013 đã có những tin ngắn liên quan đến tiềm năng phát triển chiến lược của cảng Cam Ranh: Đó là tin vào ngày 3/7, UBND tỉnh Khánh Hòa vừa đề xuất Cục Hàng không Việt Nam đầu tư đường băng thứ hai ở Cảng hàng không Quốc tế Cam Ranhvà tập đoàn liên doanh giữa ADC của Canada và HAS của Mỹ chuyên hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và vận hành sân bay ngõ ý muốn đầu tư vào nỗ lực nàyvà chính phủ Nga cũng như công ty Nga đang có những dự án đầu tư xây dựng khu nghỉ dưỡng 5 sao dành cho quân nhân ngoại quốc tại khu vực Cam Ranhcũng như  hợp tác với Hải quân Việt Nam xây dựng hệ thống mô phỏng huấn luyện cho các tàu ngầm và khu trục hạm Việt Nam. Ngoài ra, công ty Oshima Shipbuilding của Nhật hôm 18/12 cho hay đã hủy bỏ dự án xây nhà máy đóng tàu tại Cam Ranh. Ðây là công ty 100% vốn Nhật Bản đã được cấp giấy phép thực hiện dự án hồi năm rồi.

· Bản tin Tiếng Nói Nước Nga ngày 27/3 loan tải thêm hai tàu hộ tống loại Gepard 3.9 dành cho Việt Nam sẽ được đóng tại Zelenodolsk, nước Nga. Theo lời ông Renat Mistakhov, tổng giám đốc Công ty cổ phần nhà máy Zelenodolsk cho biết việc đóng tàu hộ tống thứ nhất cho Việt Nam theo hợp đồng sẽ được khởi công trong tháng 6 năm nay, sau đó sẽ đến tàu thứ hai. Thời hạn theo kế hoạch giao tàu dự kiến là năm 2016 và 2017.

· Theo Izvestia, đến cuối năm nay, phía Nga sẽ bàn giao cho Việt Nam một trung tâm huấn luyện số hóa tối tân cho thủy thủ đoàn của các tàu ngầm Kilomà Việt Nam đã mua của Nga. Trung tâm huấn luyện này sẽ được xây dựng và lắp đặt tại Cam Ranh, nơi đặt căn cứ của Hải quân Việt Nam.Tháng 2/2013, nhà máy đóng tàu Admiralty, Nga vừa bắt đầu cắt kim loại cho đơn đặt hàng xuất khẩu tàu ngầm cuối cùng trong lô hàng sang Việt Nam.Chiếc thứ ba đã được hạ thủy ngày 28/8. Trung bình sẽ mất 5-7 tháng từ ngày hạ thủy cho đến lúc chính thức bàn giao. Chiếc tàu ngầm đầu tiên HQ 182 đã được bàn giao ngày 7/11/2013 và đã về đến Cam Ranh ngày 31/12. HQ 183 và 184 sẽ được bàn giao năm 2014.

· Hãng tin AFP ngày 20/8/2013, trích dẫn nguồn tin từ hãng tin Nga Interfax cho biết nước Nga đã hoàn thành hợp đồng bán cho Việt Nam 12 chiếc chiến đấu cơ Sukhoi-30 với trị giá từ 450 đến 600 triệu đô la Mỹtheo các nguồn tin khác nhau. Đây là hợp đồng mua Sukhoi thứ ba của Việt Namsau 24 chiếc đã mua từ trước.

· Tháng 9/2013, các chuyên gia của Nga đang làm việc tại Việt Nam để bảo vệ bản thảo thiết kế của căn cứsửa chửa các tàu chiến và tàu ngầm Nga đóng cho Việt Nam tại Cam Ranh, đồng thời nói phía Việt Nam đã đề ra chỉ tiêu hoàn thành của cơ sở này là vào năm 2015.

· Việt Nam dự kiến sẽ đề nghị Mỹ bán 6 máy bay tuần biển P-3 Orion của hãng Lockheed Martin, một quan chức cao cấp của công ty này cho biết hôm 10/4/2013. Có thể Nhật Bản cũng tham gia trong đề nghị này.

· Thời báo Hoàn Cầu ngày 8/5 dẫn nguồn tin báo Sankei Nhật Bản cho biết Nhật dự tính cung cấp cho Việt Nam loại tàu tuần tối tân có trọng tải hơn 1,000 tấn nhằm giúp Việt Nam tăng cường khả năng tuần tra và bảo vệ chủ quyền. Ần Độ hôm 12/7 cũng đồng ý cung cấp tàu tuần tra cho Việt Nam.

· Lực lượng CSB Việt Nam mới đây đã đưa vào hoạt động 1 tàu tuần tra mới 2,500 tấn dùng thiết kế của Hòa Lan và cải tiến 3tàu tuần tra với sự giúp đỡ của Nhật Bản.Trong chuyến viếng thăm Việt Nam tháng 9/2013 của bộ trưởng quốc phòng Nhật Bản,Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã chính thức đề nghị Nhật Bản trợ giúp về trang thiết bị cho cảnh sát biển Việt Nam.

· Tờ U.S News ngày 10/4 dẫn lời quan chức cấp cao cho biết Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ sẽ giúp Việt Nam bảo vệ ngư dân đánh bắt cá trên Biển Đông khi Trung Quốc gia tăng mối đe dọa. Phát biểu trên tờ U.S News, Đề đốc Tư lệnh Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ William Lee cho biết sau chiến tranh Việt Nam, giờ đây chính phủ hai nước đang hợp tác để phát triển lực lượng chiến đấu để có thể giúp ngư dân Việt Nam và những người khác khi họ “gặp rắc rối.” Trong vòngđối thoại chính sách quốc phòng cấp thứ trưởng Việt Nam-Hoa Kỳ lần 4 tại Washington DC trong hai ngày 28/10-29/10, Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, Thiếu tướng Nguyễn Quang Đạm, đã ký biên bản hợp tác về bảo vệ bờ biển với Đô đốc Lực lượng phòng vệ bờ biển Mỹ Robert Papp.Trong chuyến viếng thăm Việt Nam tháng 12/2013, Ngoại trưởng John Kerry tuyên bố viện trợ cho Việt Nam 5 tàu tuần duyên cao tốc. Thủ tướng Nhật Bản ngày 15/12 cũng loan báo Tokyo sẽ bắt đầu thảo luận với Việt Nam về việc cung cấp tàu tuần tra cho lực lượng tuần duyên Việt Nam.

· Việt Nam sẽ mua máy bay không người lái (UAV) của Belarus, Thủ tướng Belarus Mikhail Myasnikovich tuyên bố trong cuộc gặp Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng ở Minsk ngày 17/5. Tháng 7/2013, Việt Nam và Belarus đãcó những cuộc hội đàm liên quan đến rất nhiều nội dung cụ thể, quan trọng nhất chính là hợp tác về radar VOSTOK-E. Từ năm 2005 trở đi, Việt Nam đã nhập khẩu 7 hệ thống radar VOSTOK-E, những radar này đã biên chế cho lực lượng phòng không của Việt Nam". Radar VOSTOK-E do xe tải 6X6 vận chuyển cơ động, sau khi đến trận địa sử dụng 3 xe radar VOSTOK-E làm 3 góc hoặc nhiều góc độ để bố trí. Trong tình hình không bị gây nhiễu điện tử, khoảng cách dò tìm tối đa là 360 km.

· Ngày 31/7/2013, BTL/HQVN đã ký quyết định thành lập Phi đội thủy phi cơ DHC-6. Phi đội này gồm có 6 chiếc Guardian 400 mà Không quân Hải quân Việt Nam ký mua với Viking Air của Canada.

· Hôm 23-8, hãng đóng tàu Damen của Hòa Lan cho hay họ đạt thỏa thuận cung cấp cho Việt Nam hai hộ tống hạm lớp Sigma 9814 trang bị hỏa tiễn. Không có chi tiết đích xác giá trị hợp đồng là bao nhiêu, tuy nhiên, theo công ty nói trên thì hợp đồng khoảng 500 triệu Euro hay khoảng $660 triệu USD với tín dụng do chính phủ Hòa Lan bảo trợ.

· Ngày 6/9, Việt Nam và Singapore đã ký "Bản thỏa thuận giữa Hải quân Nhân dân Việt Nam và Hải quân Cộng hòa Singapore về hợp tác hỗ trợ cứu nạn tàu ngầm"theo đó, Singapore sẵn sàng cung cấp cho Việt Nam tàu cứu hộ và hỗ trợ tàu ngầm MV Swift Rescue và các nguồn lực khác giúp đỡ trong trường hợp xảy ra sự cố tàu ngầm ở Việt Nam.

CÁC CƯỜNG QUỐC Á CHÂU – THÁI BÌNH DƯƠNG

Trong năm 2013, các cường quốc Á Châu vẫn tiếp tục tăng cường phối hợp với Hoa Kỳ trong thế liên minh nhằm đối lại với những tham vọng của Bắc Kinh trong khu vực:

NHẬT BẢN: Cuộc bầu cử Quốc hội Nhật Bản trước thời hạn hôm 16/12/2012 đã đem lại thắng lợi vang dội cho đảng Tựdo-Dân chủ (PLD), mở đường cho chủ tịch đảng, ông Shinzo Abe, lên lãnh đạo chính phủ mới. Ngày 21/7/2013, đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản LDP và đối tác trong liên minh là đảng Tân Komeito đã thắng 76 trong số 121 ghế dự tranh tại Thượng viện. Kết quả này giúp liên minh cầm quyền của Thủ tướng Shinzo Abe chiếm được 135 trong số 242 ghế tại thượng viện.Ðây là lần đầu tiên từ 6 năm đảng LDP nắm được thế đa số vững vàng tại cả hai viện lập pháp, làm tăng thêm hy vọng cho ông Abe có được hậu thuẫn chính trị để có những cải tổnền kinh tếcũng như đường lối đối ngoại.Chính phủ của của Thủ tướng Shinzo Abe cũng đang cứu xét ý kiến viết lại bản hiến pháp chủ hòa của Nhật Bản, tiền đề của việc tái vũ trang quân đội Nhật. Đối với các quốc gia Đông và Nam Á, Nhật Bản là quốc gia có lập trường mạnh mẽ nhất chống lại chiến lược của Trung Quốc, được đánh giá là ngày càng thô bạo. Trong cuộc trả lời phỏng vấn đăng trên tờ Wall Street Journal hôm 26/10/2013, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho biết sẵn sàng cứng rắn hơn trước Trung Quốc, trong trường hợp Bắc Kinh đe dọa sử dụng vũ lực để đạt được các mục đích ngoại giao trong khu vực Châu Á.

· Ngày 30/5, tờ Wall Street Journal đưa tin, Nhật Bản đang chuẩn bị cho một khuôn khổ chính sách quốc phòng mới, trong đó phần quan trọng là cho phép lực lượng quân đội tấn công phủ đầu kẻ thù nếu bị đe dọa thay vì ưu tiên tự vệ như hiện nay.

· Tờ "Nhân Dân" Trung Quốc ngày 31/5 có bài viết cho rằngđảng Tự do Dân chủ (LDP) cầm quyền Nhật Bản xác định kiến nghị "Đại cương kế hoạch phòng vệ" mới, sẽ trình bản kiến nghị này lên Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, để Chính phủ Nhật Bản tham khảo đưa ra "Đại cương kế hoạch phòng vệ" mới.Bản kiến nghị chủ trương bắt tay nghiên cứu vấn đề Nhật Bản sở hữu khả năng tấn công căn cứ "kẻ thù", cũng có nghĩa là Nhật Bản muốn từ chính sách chuyên phòng thủ theo Hiến pháp hiện hành, chuyển sang có thể tiến hành tấn công "đánh đòn phủ đầu" trong điều kiện nhất định.Nói cách khác, Nhật Bản sẽ chuyển một quốc gia từ kiểu phòng thủ sang có khả năng tấn côngbằng cách thay đổi Điều 9 của Hiền pháp.

· Ngày 27/1, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cho biết chính phủ nước này sẽ tăng quân số hiện nay từ khoảng 225,000 lên 287,000 quân trong năm tài khóa tới, bắt đầu vào tháng 4. Đây là con số tăng cao nhất trong hai thập kỷ qua. Bộ Quốc phòng Nhật Bản dự trù thành lập một lực lượng Lính thủy đánh bộ, số quân đạt quy mô như Lực lượng viễn chinh lính thủy đánh bộ 31 của quân Mỹ tại Okinawa (khoảng 2,200 quân). Cọng thêm 2 chiếc tàu đổ bộ loại 22 và 24 DDH đang được đóng, Nhật Bản có khả năng thành lập 2 đơn vị đặc nhiệm tương tự như các Lực Lượng Can Thiệp Tiền Phương (Expeditionary Strike Group: ESG) của Hoa Kỳ với mục đích là bảo vệ chuổi phòng thủ thứ nhất phía nam lãnh thổ Nhật qua Okinawa đến eo biển Ishigaki-Miyako, Sensaku, xuống phía Nam đến tận Đài Loan. Nhật dự định mua sắm 42 chiếc F-35A, 4 trong số đó Tokyo đã mua vào tháng 7/2012 với đơn giá 238 triệu USD. Từ năm 2017, các công ty Nhật sẽ được chuyển giao sản xuất đến 40% linh kiện cho F-35. Tham gia sản xuất các máy bay F-35A dành cho Nhật có 3 công ty lớn: Mitsubishi Heavy Industries sẽ sản xuất các bộ phận khung thân, Mitsubishi Electric sản xuất thiết bị điện tử, còn IHI Corp. sản xuất động cơ. Được biết, giới chức Washington trong thời gian gần đây, muốn Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản không chỉ giới hạn hoạt động tại vùng lân cận Senkaku/Điếu Ngư, mà còn mở rộng phạm vi ra bên ngoài lãnh thổ Nhật. Một điểm khác nữa là Nhật Bản nợ rất nhiều nhưng chủ nợ lại là dân chúng Nhật. Trong trường hợp cần thiết, chắc chắn dân Nhật chấp nhận hy sinh cho đất nước.

· Trong lúc bạch thư quốc phòng hàng năm được công bố vào tháng 7/2013, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera đã đề cập tới điều mà chính phủ ở Tokyo xem là những mối đe dọa an ninh mà Trung Quốc gây ra mỗi lúc một nhiều.

· Tháng 8/2013, Nhật hạ thủy tàu đổ bộ Izumo JS183. Trên danh xưng, đây là một khu trục hạm chở trực thăng loại 22DDH nhưng trên thực tế, đây là một hàng không mẫu hạm hạng nhẹ có thể trang bị chiến đấu cơ F-35 và trực thăng loại Osprey của Hoa Kỳ.

· Các công ty vừa và nhỏ của Nhật đã bắt đầu mạnh tay đầu tư vào Đông Nam Á.Trong 6 tháng đầu năm 2013, vốn đầu tư Nhật vào Đông Nam Á đã tăngđến 55.4% so với cùng kỳ năm 2012. Còn trong 8 tháng đầu năm, giá trị các thương vụ sáp nhập công ty của Nhật tại khu vực này đã đạt hơn 7.6 tỉ USD, cao gấp 13 lần so với cùng kỳ năm 2012 và là một mức kỷ lục.

· Trong một thông cáo chung được công bố sau hội nghị thượng đỉnh tại Tokyo ngày 14/12/2013, 10 quốc gia hiệp hội ASEAN tuyên bố sẽ hợp tác chặt chẽ hơn nữa với Nhật Bản để bảo đảm quyền tự do lưu thông trên không và an ninh hàng không dân dụng, sau việc Trung Quốc thành lập vùng phòng không trên biển Hoa Đông. Để đổi lại, Nhật Bản đã cam kết tổng cộng 20 tỷ đôla, gồm các khoản viện trợ không hoàn lại và khoản vay cho các nước ASEAN.

· Ngày 17/12, nội các Nhật Bản đã phê chuẩn chiến lược an ninh quốc gia mới với cam kết tăng cường quốc phòng nhằm đối phó với một Trung Quốc ngày càng mạnh bạo. Trong kế hoạch mới, Nhật Bản sẽ mua nhiều vũ khí trong chiến dịch tăng cường quốc phòng, từ khoản chi 24,700 tỉ yen (240 tỉ USD) từ năm 2014-2019, tăng 5% so với ngân sách hiện tại. Số vũ khí mới sẽ mua bao gồm hai tàu khu trục với hệ thống chống tên lửa Aegis, 28 máy bay F-35, ba máy bay không người lái, 52 tàu đổ bộ, 17 trực thăng Osprey và năm tàu ngầm để tăng khả năng giám sát trên biển và bảo vệ các đảo.

· Các bản tin liên quan đến tranh chấp Điếu Ngư/Senkaku: Ngày 28/10, bốn tàu tuần duyên của Bắc Kinh lại tiến vào vùng biển xung quanh Sensaku/Điếu Ngư. Đây được liệt kê là lần thứ 68 Bắc Kinh xâm phạm đến khu vực tranh chấp kể từ khi Tokyo quốc hữu hóa một số hòn đảo thuộc quần đảo Điếu Ngư/ Senkaku vào tháng 9/2012. Trung Quốc còn dùng lực lượng Không Quân và máy bay không người lái xâm nhậpeo biển Miyako để thăm dò ý định của Nhật Bản. Các phản ứng của Nhật:

- Tuần duyên Nhật hôm 29/1 nói sắp tổ chức đơn vị đặc nhiệm tuần tra biển để tăng cường bảo vệ khu vực đảo tranh chấp với Trung Quốc.Thông báo cho biết lực lượng này sẽ bao gồm 10 tàu tuần tra mới cỡ lớn, với 600 quân bên cạnh hai tàu có bãi đỗ trực thăng đang hoạt động.Bộ Quốc phòng Nhật Bản có kế hoạch triển khai lực lượng theo dõi bờ biển có quy mô khoảng 100 người ở đảo Yonaguniphía nam Sensaku, trưng dụng đất dùng cho quân sự khoảng 26 km².

-  Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản cho biết một đơn vị tên lửa đất đối hạm đã được triển khai trên eo biểnMiyako phía Nam đảoOkinawa lần đầu tiên vào ngày6/11/2013.

-        Cũng có tin ông Abe đã thông qua kế hoạch quốc phòng trong đó có cho phép tình huống sử dụng không quân để bắn hạ máy bay không người lái lọt vào không phận của Nhật Bản.

- Ngày 11/12, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bốsẽ thành lập một đơn vị quân đội thủy bộ tại căn cứ Không quân Naha trên đảo Okinawa ở miền namvà triển khai máy bay do thám không người lái theo khuôn khổ của một kế hoạch phòng vệ mới để đáp lại việc Trung Quốc tăng cường quân sự.Dự thảo này theo trù liệu sẽ được Nội các thông qua vào cuối tháng 12/2013.Thủ tướng Nhật Bản nói rằng các kế hoạch mới này mang “tính lịch sử” trong việc giúp đính hướng an ninh quốc phòng cho Nhật Bản.

 

Eo biển Miyako

Chồng chéo giữa 2 vùng phòng không Nhật Bản-Trung Quốc

NGA SÔ: Nga Sô có quan hệ khá tốt với Việt Nam, nhất là về lãnh vực mua bán vũ khí cho hải và không quân. Trong khi Trung Quốc chỉ mua vừa đủ để sao chép thì Việt Nam mua số lượng lớn hơn so vói tiềm năng kinh tế. Trong khoảng thời gian 2013-2016, Việt Nam sẽ  là  quốc gia đứng thứ  ba trong danh sách các bạn hàng mua vũ khí của Ngasau Ấn Độ  và Iraq. Nếu Nga có thể cân bằng quyền lợi bán nhiên liệu, vũ khí cho Trung Quốc và sự phối hợp với các quốc gia ASEAN thì ảnh hưởng của Nga tại Đông Nam Á sẽ mạnh hơn rất nhiều. Nga bắt đầu chú ý lại sự tái hiện diện tại cảng Cam Ranh nhưng những chỉ dấu gần đây cho thấy Việt Nam muốn có sự cân bằng giữa Mỹ-Nhật-Nga-Ấn Độ trong việc sử dụng quân cảng này:

· Các chuyên gia của Nga đang làm việc tại Việt Nam để bảo vệ bản thảo thiết kế của cơ sởsửa chữa và bảo dưỡng “toàn bộ tàu nổi và tàu ngầm do Liên Xô và Nga cung cấp cho Việt Nam”. Một công tycủa Nga chuyên thiết kế, sản xuất và cung cấp các hệ thống điều khiển tự động và hệ thống chỉ huy tác chiến cho tàu chiến và tàu ngầm các loại khác nhauđangcó một số dự án hợp tác với hải quân Việt Nam "về việc cung cấp trang thiết bị kỹ thuật, nhất là hệ thống mô phỏng huấn luyện".

· Nga muốn Việt Nam nhanh chóng thông qua dự án đầu tư xây dựng khu nghỉ dưỡng 5 sao dành cho quân nhân ngoại quốctại khu vực Cam Ranhcũng như đã yêu cầu Việt Nam làm đơn giản để họ có thể ‘vào cảng Cam Ranh để sửa chữa, bảo dưỡng tàu thuyền và cho quân nhân nghỉ ngơi trong quá trình hành quân’.

· Chuyến thăm ngày 12/11 của Tổng thống Nga Vladimir Putin là chuyến thăm chính thức lần thứ 3 của Putin tới Việt Nam. Trong mối quan hệ “đối tác chiến lược toàn diện” giữa Việt Nam và NgaTrên thực tế không chỉ tích cực trong lĩnh vực quân sự mà những lĩnh vực kinh tế, năng lượng, khoa học vũ trụ…Nga và Việt Nam cũng đã thỏa thuận liên doanh quốc phòng tại Việt Nam để xuất cảng qua các nước thứ ba. Indonesia, Singapore, Mã Lai cũng muốn như vậy nhưng Việt Nam có nhiều lợi thế hơn.

· Số lượt khách thăm Việt Nam từ Nga đangtăng mạnh, trong 9 tháng đầu năm 2013 đã tăng thêm 66% nữa khi vượt mốc 200,000 người.

ẤN ĐỘ:  Phát biểu trước giới truyền thông ngày 11 tháng 5 năm 2013, bày tỏ quan ngại về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ấn Độ khẳng định một số điểm sau đây:“Cần đảm bảo tự do hàng hải theo các công ước của Liên Hợp Quốc.”Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đến thăm Ấn Độ và có cuộc gặp với người đồng cấp chủ nhà Manmohan Singh ngày 20/5. Cuộc thảo luận giữa hai ông trở nên gay go khi đề cập đến các vấn đề xa hơn mà cả New Delhi lẫn Bắc Kinh cùng quan tâm. Cụ thể, The Indian Express tiết lộ ông Lý muốn có được một tuyên bố chung xác nhận quan điểm của Bắc Kinh trên biển Đông trong bối cảnh an ninh hiện tại ở châu Á - Thái Bình Dương. Theo đó, Trung Quốc muốn vấn đề tranh chấp ở biển Đông phải được giải quyết song phương. Tuy nhiên, phía Ấn Độ khẳng định đây là vùng biển quốc tế cần được đặt trong luật biển. Cách đây 5 năm, mọi người đều nghĩ rằng  Ấn Độ sẽ có một vai trò quan trọng tại Đông Nam Á, tuy nhiên cho đến bây giờ, vai trò của Nhật Bản và Nga Sô lại nổi bật hơn. Theo nhà bình luận các vấn đề quốc tế Zachary Keck nhận định trên tạp chí Nhà ngoại giao mới đây, các tuyên bố của Ngoại trưởng Ấn Độ về tình hình ở Biển Đông và vấn đề những hòn đảo tranh chấp, có thể thấy Ấn Độ đang chơi một “lá bài” nước đôi đối với các tranh chấp Biển Đông trong bối cảnh New Dehli đang cố gắng cân bằng lợi ích cạnh tranh nhằm mở rộng ảnh hưởng của mình trong khu vực Đông Nam Á mà không làm Bắc Kinh cảm thấy khó chịu quá mức.

· Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ cũng cho biết Hàng không Mẫu hạm đầu tiên do Ấn Độ tự đóng sẽ ra mắt vào ngày 12 tháng 8 năm nay và tàu sân bay INS Vikramaditya sẽ được Nga bàn giao trước cuối năm 2013.Trong tổng số có 45 chiến đấu cơ siêu âm 29K được mua từ Nga với giá hơn 2 tỷ USD, 18 máy bay chiến đấu sẽ biên chế cho Hải quân Ấn Độ.

· Trong chuyến thăm Nhật Bản kéo dài 4 ngày của Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh, bắt đầu hôm 27/5, kết quả nổi bật nhất là việc Delhi nhất trí với ý tưởng của các chính trị gia Nhật về việc thiết lập “trục chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới”.  Đồng thời, ông Abe cũng đã đem đến cho thỏa thuận hai quốc gia dân chủ này sẵn sàng “phối hợp hành động chống lại việc thay đổi trật tự ở châu Á bằng sức mạnh”. Nhật Bản đã gia cố những thỏa thuận này bằng đề xuất cùng với Ấn Độ triển khai sản xuất loại thủy phi cơ tối tân có thể sử dụng cho mục đích quân sự.

· Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Ấn Độ ngày 21/11 của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam, hai bên đã ký kết 8 hiệp định hợp tác, trong đó có tăng cường quan hệ quốc phòng, an ninh song phương. Về lãnh vực quốc phòng, Ấn Độ đã đồng ý giúp Việt Nam đào tạo 500 thủy thủ tàu ngầm và sẽ chuyển giao 4 tàu hải quân với hạn mức tín dụng 100 triệu USD.Việt Nam cũng đã chính thức yêu cầu mua hỏa tiễn Brahmos của Nga- Ấn Độ.

HÀN QUỐC: Ngày 25/2/2013, bà Park Geun-hye trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Hàn Quốcvà bắt đầu phải đối phó với những khiêu khích từ Bắc Triều Tiên cũng như viễn tượng có thể sụp đổ của chế độ này. Thêm vào đó, mối liên hệ với Nhật Bản cũng chẳng có gì nồng ấm lắm vì một số sự kiện lẽ ra không nên có. Vấn đề nhức đầu là việc Bắc Triều Tiên đang phát triển vũ khí hạt nhân. Tất cả các nước trong vùng, kể cả Trung Quốc và Nga Sô đều không muốn thấy Bắc Triều Tiên thủ đắc loại vũ khí này. Hàn Quốc và Nhật Bản được chiếc ô dù nguyên tử của Hoa Kỳ che chở nhưng nhiều khi cũng không an tâm lắm. Hoa Kỳ đối lại cũng không hài lòng trước thái độ đi hàng hai trong mối liên hệ Hàn Quốc-Trung Quốc-Nhật Bản. Vụ ông Jang Song-thaek, người dượng quyền lực của lãnh đạo Kim Jong-un, vừa bị thanh trừng và hành quyết ngày 12/12 cho thấy tình hìnhbất trắc  trên bán đảo Triều Tiên. Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc phải chuẩn bị đối phó bất cứ chuyện gì có thể xảy ra. Hàn Quốc là nước thứ hai đầu tư nhiều nhất vào Việt Nam sau Nhật Bản. Hàn Quốc có thế mạnh trong nỗ lực đóng các chiến hạm Hải Quân. Nếu có sự phối hợp giữa Hàn Quốc và Việt Nam trong lãnh vực này thì đây là điều có lợi cho cả hai quốc gia. Trong năm 2013, liên hệ giữa Hàn Quốc và Việt Nam có nhiều điểm đáng chú ý:

· Việt Nam là điểm công du nước ngoài thứ 3 sau Mỹ và Trung Quốc mà bà Tổng thống Park Geun Hye chọn kể từ sau khi nhậm chức. TP.HCM có 70,000 Hàn kiều và 1,800 doanh nghiệp Hàn Quốc.

· Hàn Quốc, kể cả các công ty con của họ ở Singapore đang đầu tư hơn 30 tỷ USD, chỉ đứng sau Nhật Bản với trên 33 tỷ USD mà thôi. Trong khi Nhật Bản và Việt Nam phối hợp mạnh mẽ trên 2 lãnh vực thương mãi và quân sự thì Hàn Quốc chỉ chú tâm vào lãnh vực đầu tư. Các công ty Nhật tập trung vào Đà Nẵng, Cam Ranh và các tỉnh miền Nam trong khi Hàn Quốc lại tập trung vào các tỉnh Miền Bắc. Các công ty Hàn Quốc nhận được nhiều ưu đãi khi đầu tư vào khu vực này.

· Du khách đến từ Hàn Quốc qua Việt Nam đứng thứ 2 sau Hoa Kỳ, chi khoảng 83 triệu đôla.

ÚC ĐẠI LỢI: Úc Đại Lợi là một quốc gia giàu tài nguyên khoáng sản, đất rộng, người thưa, lại ở xa vùng Biển Đông nên có nhiều chọn lựa đối với sự bành trướng của Trung Quốc. Hiện tại, Úc chỉ đóng vai trò vòng ngoài trong chuổi phòng vệ cùng với Mỹ nhằm bảo vệ lợi ích của bản thân và đồng minh. Những quyết định gần đây của Úc Đại Lợi:

· Theo kế hoạch, Australia sẽ mua tổng cộng 75 chiến đấu cơ F-35 và tới thời điểm hiện tại, nước này đã khẳng định chắc chắn sẽ mua 14 máy bay. Hai chiếc F-35 đầu tiên sẽ được chuyển giao cho không quân Australia vào năm 2014 và 12 máy bay còn lại là trong giai đoạn 2015-2017.

· Hiện tại Boeing mỗi tháng sản xuất một chiếc P-8Poseidon theo đơn đặt hàng của Không lực Mỹ trong một chương trình trang bị 117 chiếc. Ấn Độ, Úc, Hàn Quốccũng đã đặt hàng Boeing cho loại máy bay P-8 này với số lượng trên 80 chiếc.

· Hải quân Australia sẽ đóng mới 12 chiếc tàu ngầm với sự phối hợp của Thụy Điển và Nhật Bản trong nhiệm vụ tuần tra cả một khu vực rộng lớn kéo dài từ vùng Top End của nước này qua Melanesia, Indonesia và Biển Đông bắt đầu từ 2020.

CÁC NƯỚC ASEAN

Trong hội nghị  Shangri-La 2013 tại Singapore, Thủ  tướng Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố: “ASEAN chỉ mạnh và phát huy được vai trò của mình khi là một khối đoàn kết thống nhất. Một ASEAN thiếu thống nhất sẽ tự đánh mất vị thế và không có lợi cho bất cứ một ai, kể cả các nước ASEAN và các nước đối tác. Chúng ta cần một ASEAN đoàn kết, vững mạnh, hợp tác hiệu quả với tất cả các nước để chung tay vun đắp hòa bình và thịnh vượng ở khu vực, chứ không phải là một ASEAN mà các quốc gia thành viên buộc phải lựa chọn đứng về bên này hay bên kia vì lợi ích của riêng mình trong mối quan hệ với các nước lớn”.

Thực tế, vì quyền lợi khác biệt của 10 quốc gia hội viên, ASEAN khó có thể hình thành một mặt trận thống nhất về các vấn đề hàng hải nên Trung Quốc thừa cơ tiếp tục trì hoãn tiến trình đàm phán ký kết bộ Quy tắc ứng xử của các bên trên Biển Đông (COC), một thỏa thuận sẽ ngăn chặn Bắc Kinh cố tình thay đổi hiện trạng trong vùng biển tranh chấp theo hướng có lợi cho mình.Cuộc tham vấn về Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc tại thành phố Tô Châu, miền Đông Trung Quốc vào tháng 9/2013 đã không tạo được bước tiến quan trọng nào. Bởi tuy Trung Quốc không phản đối việc tham vấn, thương đàm và ký COC, nhưng Bắc Kinh chỉ tiến hành khi “điều kiện chín muồi”, do đó ASEAN cho rằng, quốc gia đông dân nhất thế giới đang kéo dài thời gian, trì hoãn vấn đề này.

Hai nước Philippines, Malaysia và ngay cả Việt Nam đều có thái độ bất nhất khi đối phó với Trung Quốc. Bắc Kinh có vẻ đang dùng chiến lược “cây gậy và củ cà rốt” để bảo vệ lợi ích trước các nước có tranh chấp ở Biển Nam Trung Hoa. Đầu tháng 9/2013, Bộ Quốc phòng Philippines công bố bằng chứng cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị bỏ móng công sự ngoài bãi cạn Scarborough.Tuy nhiên ngày 23/10, Tổng thống Philippines nói nước ông đã sai khi tố giác Trung Quốc cắm cọc bê tông trên bãi cạn này.Mới đây, một liên doanh dầu khí Philippines-Anh bắt đầu thảo luận hợp tác với Trung Quốc về thăm dò khai thác tại Bãi Cỏ Rong (Reed Bank) ở Biển Đông.Malaysia là nước luôn luôn giữ thái độ mềm mỏng, để khỏi gây tổn hại cho quan hệ kinh tế tốt đẹp với Bắc Kinh. Kuala Lumpur hầu như đều im lặng trước các động thái quyết đoán của Bắc Kinh, kể cả khi bị Bắc Kinh khiêu khích.Tuy nhiên, quan ngại trước thái độ không biết điều của Bắc Kinh,  Malaysia hôm 10/10 tuyên bố hai quyết định lập căn cứ Hải quân mới tại Bintulu và thành lập đơn vị thủy quân lục chiếnđầu tiên.

Những hoạt động của ASEAN trong năm 2013:

- Brunei, với tư cách chủ tịch ASEAN năm 2013, đã làm nhiều điều khá hơn Campuchia.

- Ông Lê Lương Minh (Việt Nam) đảm nhận vai trò Tổng thư ký ASEAN. Ông Minh cho biết là nhiệm vụ cấp bách của ông sẽ là đảm bảo sao cho Cộng đồng Kinh tế ASEAN vận hành như dự liệu. Ông nói thêm rằng hòa bình và an ninh khu vực là điều cần thiết để thành công. Theo ông, ASEAN sẽ phải đạt được kết luận về bản Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), cũng như tăng cường quan hệ với các đối tác đàm phán trong khi vẫn duy trì tính trung lập của minh”.

- Tại cuộc họp ở Brunei kéo dài tới ngày 13/5, khối ASEAN cùng Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ sẽ tập trung thảo luận các vấn đề thương mại, dịch vụ và đầu tư, và các phương thức đàm phán về Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực RCEP mà các nước dự kiến sẽ đúc kết một thỏa thuận vào năm 2015.

- Hội nghị các ngoại trưởng ASEAN lần thứ 46 (AMM),Hội nghị Ngoại trưởng Đông Á (EAS), Diễn đàn An ninh Khu vực ASEAN (ARF), ASEAN+1, ASEAN+3 với các đối tác đối thoại là Australia, Canada, Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ, New Zealand, Nga, EU và Nhật Bản tại Bandar Seri Begawan, Brunei từ 29/6 đến 2/7. Hội nghị Hạ nguồn Mekong với Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đã diễn ra. Trung Quốc ngày 30/6 đãđồng ý tổ chức các cuộc“tham vấnchính thức”với các nước Đông Nam Á về Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) vào tháng 9/2013. Phần lớn các quốc gia tham dự  đều hoài nghi về thái độ hòa dịu của Trung Quốc Tuy nhiên, Trung Quốc có chủ trương không cần đến vai trò trung gian của Mỹ. Về vấn đề này, Ngoại trưởng John Kerry nhấn mạnh: “Việc bảo vệ sự tự do hàng hải trong hoạt động thương mại thế giới đã là “lợi ích quốc gia” của Mỹ”.

- Tháng 7/2013, Austal-hãng đóng tàu nổi tiếng của Australia tiết lộ họ đã ký kết các biên bản ghi nhớ với các nhà máy đóng tàu Sembawang của Singapore, Balambang của Phillippines, Cam Ranh của Việt Nam và Unithai của Thái Lan trong nỗ lực hỗ trợ mở rộng khả năng bảo dưỡng, sửa chữa và đại tu cho các tàu chiến của Hải quân Mỹ và các lực lượng hải quân đồng minh khác đang hoạt động ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

PHILIPPINES: Philippines là nước yếu nhất trong khu vực về kinh tế-quân sự nhưng lại có thái độ cương quyết nhất khi đương đầu với Trung Quốc. Là một quốc gia biển-đảo và với hiệp ước phòng thủ hỗ tương với Hoa Kỳ, Philippines tương đối có lợi thế hơn Việt Nam trong chính sách ngoại giao của mình.

Ngày22/1/2013,ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario tuyên bốvới các phóng viên rằng chính phủ Manila đã chính thức đưa tranh chấp Biển Đông, mà nước này gọi là Biển Tây Philippines, ra tòa án quốc tế.

Ngày 7/11/2013, siêu bão Haiyan-Yolanda đổ vào miền Trung Philippines.Những số liệu mới nhất cho thấy khoảng 7,000 người đã thiệt mạng hoặc mất tích,13 triệu người bị ảnh hưởng, 4 triệu người trong số đó bị thất tán, với  khoảng 1 triệu ngôi nhà bị phá hủy. Hai triệu rưỡi người đang cần được trợ giúp lương thực.Kế hoạch phục hồi và tái thiết cần đến khoảng 6 tỷ USD.

TRANH CHẤP TRUNG - PHI:

Trong bối cảnh bế tắc giữa Trung Quốc và Philippines về tranh chấp bãi Scarborough, Trung Quốc lại phái tàu hải quân, tàu Hải giám và  tàu cá  xâm nhập bãi cạn Ayungin (tên quốc tế là Second Thomas Shoal, còn gọi là Bãi Cỏ Mây) thuộc chủ quyền của Philippines.

75 khối bê tông đổ móng công sự ngoài Scarborough bị phát hiện
hôm 2/9, theo Bộ Quốc phòng Philippines

HỢP TÁC MỸ - PHI:

·  Theo đài GMA News, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã gặp người đồng cấp Philippines Voltaire Gazmin vào ngày 1.6 bên lề hội nghị Đối thoại Shangri-La ở Singapore. Mỹ tái khẳng định cam kết bảo vệ Philippines, nước đang bị cuốn vào một cuộc tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh tại biển Đông.

· Trong một động thái khác có liên quan đến tranh chấp trên Biển Đông,vào tháng 8/2013,Philippines đang tìm cách cho phép tăng số lượng lính Mỹ đồn trú dài ngày nhằm bảo vệ lãnh thổ từ các đe dọa bên ngoài.Theo đó, chính phủ Philippines đã thông báo sẽ sớm khởi động vòng đàm phán với Mỹ về việc tăng cường sự hiện diện của binh lính Mỹ ở quốc gia Đông Nam Á này.
Được biết, trong một bức thư gửi cho Quốc hội Philippines ngày 8/8, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Ngoại trưởng nước này đều khẳng định việc cho phép lính Mỹ "tăng cường hiện diện luân phiên" sẽ giúp Philippines có được "sự phòng thủ tin cậy tối thiểu" để bảo vệ lãnh thổ trong khi phải vật lộn với công cuộc hiện đại hóa lực lượng quân đội.

TĂNG CƯỜNG PHÒNG THỦ:

· Đài Bắc Kinh cho biết Philippines đang cân nhắc trang bị tên lửa chống hạm cho 2 chiếc tàu tuần duyên lớp Hamilton mua lại của Mỹ nhằm nâng cao khả năng bảo vệ lãnh hải.

· Theo AFP, phát ngôn viên chính phủ Philippines hôm nay 30/01/2013 thông báo Manila sẽ mua 12 chiến đấu cơ của Hàn Quốc loại FA-50 để tăng cường khả năng cho quân đội trong bối cảnh các tranh chấp về chủ quyền biển đảo với Trung Quốc vẫn đang căng thẳng.Ngày 03/3, một quan chức quân sự Philippines cho biết nước này đang đàm phán với Hàn Quốc về nhu cầu mua hai chiếc khinh hạm lớp Incheon cỡ 3,000 tấn.Khinh hạm lớp Incheon hay còn được biết với tên Future Frigate eXperimental (gọi tắt là FFX) nằm trong chương trình hiện đại hóa của Hàn Quốc. Khinh hạm lớp Incheon trang bị hệ thống vũ khí tiên tiến, mạnh mẽ cho phép đảm nhiệm nhiều vai trò (tuần tra bờ biển, tác chiến chống tàu mặt nước, chống tàu ngầm…) trên biển.

·  Nhật Bản vừa xác nhận là sẽ thúc đẩy nhanh việc viện trợ tàu tuần tra cho Philippines. Theo nhật báo Asahi Shimbun (Nhật Bản), trong cuộc tiếp xúc hôm 21/03/2013 tại Tokyo, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida và đồng nhiệm Philippines Albert del Rosario đã đồng ý hợp tác cải thiện năng lực của lực lượng tuần duyên Philippines.

· Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin ngày 28/7cho biết là, lực lượng không quân và hải quân cùng với các đội máy bay và tàu chiến sẽ được di chuyển đến đặt căn cứ tại Vịnh Subic, nằm ở phía Bắc Manila. Đây nguyên là một căn cứ của Hải quân Mỹ nhìn ra Biển Đông, được cải sửa thành một cảng thương mại sau khi lực lượng Mỹ rút đi vào năm 1992.Ngoài ra, chính phủ Philippines đang tích cực xúc tiến triển khai một kế hoạch xây dựng một căn cứ hải quân mới ở vịnh Oyster phía tây đảo Palawan, cách quần đảo Trường Sa khoảng 160 km. Căn cứ này đủ chổ cho một số chiến hạm hạng trung.

Vị trí căn cứ Oster Bay phía Tây Puerto Princesa trên đảo Palawan và Trường Sa

MIẾN ĐIỆN: Kể từ khi có chính phủ “dân sự” đầu tiên, Miến Điện trong năm 2013 vẫn  có những diễn biến ngoạn mục làm ngạc nhiên giới quan sát quốc tế dù rằng vẫn còn những khó khăn về xung đột chủng tộc:

· Dù rằng bị  quốc tế  chỉ  trích, vấn đề xung đột chủng tộc là vấn đề sinh tử của Miến Điện, phải mất hàng thập niên mới giải quyết được. Vai trò của quân đội rất là cần thiết. Ngay đảng Liên Minh Dân Chủ của lãnh tụ đối lập, bà Aung San Suu Ky cũng rất kín miệng về vấn đề này. Miến Điện hôm 30/5 cho biết đã đạt được thỏa thuận ngưng bắn sơ khởi với lực lượng nổi dậy của người thiểu số Kachin phía Bắc Miến Điện sau hai năm giao tranh khiến cộng đồng quốc tế quan ngại.

·  Trên bước tiến tới dân chủ, lần đầu tiên từ nửa thế kỷ, hôm Thứ Hai 1/4, đã có 4 tờ nhật báo tư nhân phát hành tại Myanmar.

·  Theo các thống kê chính thức được công bố ngày 13/05/2013, đầu tư ngoại quốc vào Miến Điện đã tăng lên gần gấp 5 lần so với năm trước trong tài khóa kết thúc vào cuối tháng 3/2013, chủ yếu là vào công nghiệp dệt may địa phương.

·  Miến Điện phóng thích thêm một số tù nhân chính trị trước khi Tổng thống Thein Seinthăm viếng Hoa Kỳ. Trong một bài diễn văn đọc trên đài phát thanh toàn quốc, Tổng Thống Miến Ðiện Thien Sein nói chính phủ của ông nay mai sẽ phóng thích tất cả các tù nhân lương tâm đã bị giam cầm trong chế độ cai trị của quân đội kéo dài nhiều thập niên cho tới năm 2011.

·  Ngày 19/5, Tổng thống Thein Sein đã trở thành vị nguyên thủ của Miến Điện đầu tiên trong vòng hơn 40 năm được tiếp đón tại Tòa Bạch Ốctrong cuộc gặp gỡ có tính chất lịch sử với Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama. Trưởng khối Cộng hòa tại Thượng viện, ông Mitch McConnell, một nhà lập pháp hàng đầu của Hoa Kỳ lâu nay vẫn chỉ trích cựu chế độ quân nhân ở Miến Ðiện vừa tuyên bố sẵn sàng chấm dứt các biện pháp chế tài chủ yếu đối với quốc gia Ðông Nam Á đang cải cách này, mặc dù những lo ngại về nhân quyền tiếp tục kéo dài.

·  Ngày 24/05, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đãchính thức công du Miến Điện trong ba ngày. Tháng Tư năm 2012, chính phủ Nhật Bản thuộc phe trung tả đã xóa nợ cho Miến Điện gần 3 tỷ đôla Mỹ. Trong chuyến công du Miến Điện ba ngày, thủ tướng Shinzo Abe, cầm đầu cánh hữu Nhật Bản sẽ thông báo bỏ luôn món nợ còn lại là 1.5 tỷ đôla, không tính “bao thư 100 tỷ yen”viện trợ thêm, tức gần 1 tỷ đôla Mỹvà một kế hoạch xây dựng một mạng lưới điện toàn quốc. Ba đại tập đoàn của Nhật sẽ giúp  Miến Điệnxây một hải cảng và khu công nghệ công nghiệp Thilawa rộng 2,000 hecta.Ngoài ra, Miến Điện chắc chắn sẽ là vùng đất hứa có thể tiếp nhận các xí nghiệp Nhật Bản dời cơ sở từ Trung Quốc sang.Mong muốn của Tokyo là giành được một vai trò quan trọng trong tiến trình phát triển được dự báo là rất nhanh chóng của Miến Điện.

·  Hôm 10/10, Tổng thống Myanmar U Thein Sein đã tiếp quản ghế Chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2014 từ Quốc vương Brunei Sultan Hassanal Bolkiah.

KẾT LUẬN

Trong năm 2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trước áp lực của cộng đồng Quốc tế, nhắc lại chủ trương “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác”. Như nhà phân tích Ralph Cossa nhận xét: “Điều này có nghĩa là: Cái gì của tôi là của tôi, còn cái gì là của anh thì chúng ta cùng nhau khai thác!". Trung Quốc vẫn xem Biển Đông như là của mình và dùng mọi thủ đoạn để  lấn chiếm cho đến lúc bị chận lại. Với sức mạnh, tiềm năng và quyết tâm bành trướng của Trung Quốc, Hoa Kỳ cần xác định rõ vai trò  lãnh đạo của mình trong vùng Á Châu-Thái Bình Dương, liên kết không những với Nhật Bản, Hàn Quốc trong vùng Đông Á mà  còn với các quốc gia có quyền lợi trong vùng như Nga Sô, Ấn Độ,Úc Đại Lợi, New Zealand, Canada, Liên Âu. Các quốc gia này dù rằng có quan hệ thương mại, buôn bán dầu khí và vũ khí với Trung Quốc cũng không để nước này tự tung tự tác ở vùng Châu Á-Thái Bình Dương.

Nguyễn Mạnh Trí
E-Mail: prototri2012@yahoo.com
www.tranhchapbiendong.com
Tu chỉnh: 1  tháng 1 năm 2014

Hồ sơ: ITN-010114-QT-Tinh hinh Bien Dong 2012.doc
nguồn:http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=5612:tinh-hinh-bi-n-hoa-dong-va-bi-n-dong-2013-nguy-n-m-nh-tri&catid=44&showall=&limitstart=1&Itemid=301
======================================================================