Trùng Dương - CUỘC ĐỜI NỔI TRÔI CỦA MỘT CUỐN SÁCH
at 10/06/2013 06:46:00 AM
Trùng
Dương -
Cuốn sách mỏng, cỡ loại bỏ
túi, khoảng trên dưới 100 trang, giấy đã ngả mầu vàng,
riềm sách te tua, được truyền tay rất gượng nhẹ giữa
những người bạn một thời đã lăn lộn với việc thực
hiện phim “Yêu” dựa trên tác phẩm nổi tiếng một
thời của cố nhà văn kiêm nhà báo Chu Tử.
Cuốn sách mang tựa đề “Yêu -
phỏng theo tiểu thuyết Yêu của Chu Tử - Nhóm Phim Nghệ
Thuật thực hiện - truyện phim và bản phân cảnh Đỗ
Tiến Đức”, do Nhóm Phim Nghệ Thuật xuất bản năm
1972 ở Sàigòn, cách đây vừa đúng 41 năm. Ở trang đầu
có dấu triện đỏ, “Thư Viện Ban
Tuyên Huấn Thành Ủy Thành Phố Hồ Chí Minh”
-- Thế là thế nào? Chẳng phải sau khi chiến thắng hoàn
tất công cuộc “giải phóng” Miền Nam khỏi “gông cùm
Mỹ Ngụy” vào tháng 4 năm 1975, “Bên thắng cuộc” đã
phát động chiến dịch đốt sách mạnh mẽ quyết tâm
xoá bỏ tàn tích của một nền văn học gọi-là-đồi-trụy
đấy ư? Sao lại có một cuốn sách như thế này lọt vào
tận tủ sách của Thư Viện Ban Tuyên Huấn Thành Ủy
Thành Phố là làm sao? Rồi tại sao nó lại có mặt ở
đất Mỹ này?
Bìa
cuốn truyện phim và phân cảnh “Yêu” của Đỗ Tiến
Đức, lấy từ bích chương quảng cáo phim “Yêu” do họa
sĩ Đằng Giao trình bầy, sách do Nhóm Phim Nghệ Thuật
xuất bản năm 1972, trái. Phải, trang đầu cuốn truyện
phim và phân cảnh với dấu đóng “THƯ VIỆN Ban
Tuyên Huấn Thành Ủy Thành Phố Hồ Chí Minh”.
(Ảnh Trùng Dương)
Tác giả kiêm đạo diễn Đỗ
Tiến Đức trao cho tôi cuốn sách gần như tơi tả, tôi
đỡ lấy cuốn sách, suýt xoa: “Trời đất, anh phải bỏ
nó trong một cái bao Ziploc mới phải. Anh để tôi chụp
lại…”
“Bà đừng lo, tôi cho chụp hình
hết rồi, và sẽ in nguyên si như thế, thay vì đánh máy
lại, vậy mới quý,” anh nói.
Cầm cuốn sách cũ mèm, với các
trang như muốn rời rớt ra vì cuộc đời ba chìm bẩy nổi
của nó, tôi không khỏi bồi hồi. Biết anh Đức đã cẩn
thận chụp trước rồi, nhưng tôi vẫn thấy mình nâng
niu cuốn sách như một bảo vật. Anh Đức cho biết cuốn
sách do anh Nhật Tiến tìm thấy gần đây trong một cái
thùng sách trong nhà để xe của anh ở Nam Cali, và đã
quyết định trao trả lại cho tác giả.
Tôi lật qua các trang sách cũ,
nhớ lại những kỷ niệm của một thời trẻ người non
dạ song nhiều đam mê, lắm hoài bão...
Từ phim ‘Yêu’ tới cuốn
truyện phim và phân cảnh
Vào năm 1972, nhờ sự thành công
về tài chính của Nhật báo Sóng Thần lúc ấy do ông Chu
Tử làm chủ biên, ban quản trị ST đồng ý chung tiền và
gọi vốn, qua hình thức cổ phần, như đã gọi cổ phần
xuất bản báo, để thực hiện phim “Yêu”, dựa vào
cuốn tiểu thuyết nổi tiếng cùng tên của ông Chu Tử.
Nói là gọi cổ phần, song thực sự là do các thân hữu
quen nghe biết về dự án làm phim đã góp tiền để làm
phim, một phim… hoàn toàn nghệ thuật, không đặt nặng
vào việc câu khách rẻ tiền. Tôi được anh chị em giao
cho chức giám đốc sản xuất, và nhóm lấy tên là Nhóm
Phim Nghệ Thuật, với hy vọng sau phim “Yêu” sẽ có thể
tiếp tục làm các phim nghệ thuật khác. Nhặt cỏ dại
tham nhũng (như báo Sóng Thần hồi ấy chủ trương) không
thôi, chúng tôi còn đòi “làm đẹp” nền điện ảnh
Miền Nam lúc ấy, tuy không còn phôi thai, song cũng vẫn
còn… vị thành niên, nữa kìa!
Được hỏi động lực nào đã
thúc đẩy anh chọn cuốn tiểu thuyết “Yêu” của Chu
Tử để dựng thành phim mặc dù cuốn sách ăn khách trên
10 năm về trước và xã hội Miền Nam đã trải qua nhiều
thay đổi sâu xa với một cuộc chiến tranh ý thức hệ
có tầm vóc quốc tế, anh Đức cho biết: “Lúc đó tôi
nghĩ rằng cuốn truyện ‘Yêu’ đã tái bản nhiều lần,
ăn khách với nhân vật ‘Chú Đạt’ thì đó đã là lợi
thế lôi cuốn người ta tới rạp xem phim rồi. Thứ hai
là Nhóm Phim Nghệ Thuật do chị làm giám đốc, mà chị
đang là chủ nhiệm báo Sóng Thần của anh Chu Tử, nếu
tôi mang truyện của anh Chu Tử làm phim, mà nhóm Sóng Thần
quậy lên thì cũng là một yếu tố để thành công về
tài chánh.”
“Thành viên Nhóm Phim Nghệ thuật
gồm 99% chưa làm phim, chưa kinh nghiệm gì về phim,” anh
Đức kể tiếp. “Thế nhưng vì toàn là người trẻ,
hăng say, lại quen thân nhau nên mọi chuyện diễn ra rất
lớp lang: Nhà văn Trùng Dương làm giám đốc sản xuất.
Kỹ sư Hà Quốc Bảo làm tổng quản trị. Tôi làm đạo
diễn. Phụ tá đạo diễn là nhà văn Viên Linh và kiến
trúc sư Trần Quang Đôn, giám đốc hình ảnh là Nguyễn
Ngọc Minh, một cameramen nổi danh nhất của Trung tâm Quốc
gia Điện ảnh.”
“Đặc biệt nhất là việc
tuyển chọn diễn viên. Hầu như cả nhóm không muốn có
những khuôn mặt dù là tên tuổi và ăn khách trong làng
điện ảnh. Anh em đòi phải có người mới, và phải
thích hợp với nhân vật. Do đó ca sĩ Anh Ngọc được
chọn đóng vai chú Đạt, cô Mai Trang đóng vai cô vũ nữ
bạn gái của Chú Đạt, bà Thanh Khiết đóng vai bà Hằng,
người tình của ông giáo Thức và là bố của Diễm, Lê
Tuấn trong vai chồng của Diễm, và đáng kể là chính nhà
văn Chu Tử đóng vai Thức...”
Trái,
bìa sau của cuốn “Yêu – truyện phim và phân cảnh”
in hình ca sĩ Thanh Lan trong vai Diễm. Phải, hai trang trích
trong cuốn “Yêu – truyện phim và phân cảnh” của Đỗ
Tiến Đức. (Ảnh Trùng Dương)
Kết quả, phim “Yêu” thất bại
thê thảm về số thu đến không cả huề vốn mặc dù sự
đam mê và nỗ lực của nhóm thực hiện. Hỏi do đâu mà
“Yêu” thất bại, anh Đức đáp, phản ánh cái nhìn
luôn tích cực đặc biệt của anh: “Theo tôi thì phim
‘Yêu’ chỉ thất bại về tiền bạc thôi. Anh em mình
đã để lại cho nền điện ảnh Việt Nam thời đó một
phim tương đối nghệ thuật. Về lý do tại sao phim không
thu hút khán giả thì theo các nhà phát hành phim và chủ
rạp thời đó, họ cho ý kiến là cái dở của phim ‘Yêu’
là không có dàn tài tử tên tuổi, chẳng hạn, họ bảo
sao không để Hùng Cường thay chỗ của ca sĩ Anh Ngọc,
Thanh Nga hay Thẩm Thúy Hằng thay chỗ của Mai Trang, vv…”
“ Vì thế cho nên sau đó khi tôi
quay cuốn ‘Giỡn Mặt Tử Thần’ nhà sản xuất đã cho
mời toàn những tài tử ăn khách,” anh Đức ngưng một
lúc rồi nói tiếp. “Tiếc là cuốn phim không có dịp
trình chiếu (vì biến cố tháng 4 năm 1975) để xem kết
quả tài chánh thế nào mà nhà sản xuất đã dám bỏ
tiền làm phim màu, và trả thù lao cho hàng chục tài tử
tên tuổi.” (*)
Nếu một ấn bản cuốn phim
“Giỡn Mặt Tử Thần” đã may mắn chạy lọt ra nước
ngoài và đã được tái ấn hành dưới dạng DVD, thì số
phận phim “Yêu” không được như vậy. Không ai, kể cả
đạo diễn Đức, biết hiện giờ âm bản và cả các phó
bản của nó nằm ở đâu hay đã bị hủy diệt.
Song cuốn sách in lại truyện
phim và bản phân cảnh của nó, dù rất tả tơi, thì lại
may mắn đang ở trước mặt chúng tôi, vài anh chị em
thuộc Nhóm Phim Nghệ Thuật xưa, trong đó có cả kiến
trúc sư phụ tá đạo diễn Trần Quang Đôn.
Cuộc đời nổi trôi của cuốn
truyện phim và phân cảnh ‘Yêu’
Có thể nói đây là cuốn truyện
phim và bản phân cảnh duy nhất đã được in ra và phát
hành ở Saigòn trước năm 1975, vì theo anh Đức, người
đã từng làm việc với phần lớn các nhà sản xuất
phim và đạo diễn điện ảnh Miền Nam khi anh còn giữ
chức giám đốc Nha Điện Ảnh của Việt Nam Cộng Hoà và
sau đó sáng lập viên kiêm khoa trưởng Phân khoa Điện
Ảnh thuộc Đại học Minh Đức, Sàigòn, các nhà làm phim
Việt hồi ấy ít ai có thói quen viết bản phân cảnh,
chứ đừng nói chuyện có để in thành sách.
Nhà văn Nhật Tiến cho biết đã
phát hiện tập sách này trong đống sách anh thừa hưởng
từ ông Nguyễn Hùng Trương, người mà giới văn nghệ ở
Sàigòn trước quen gọi là Ông Khai Trí, chủ nhân tiệm
sách Khai Trí rất lớn và tên tuổi ở Saigòn. “Thoạt
tiên nó ‘xổng’ từ cái gọi là thư viện Thành Ủy
nói trên để phải ra nằm lề đường và một ngày nào
đó đã có người bỏ tiền ra ‘chộp’ được. Người
may mắn đó chính là ông Nguyễn Hùng Trương, Giám đốc
nhà sách Khai Trí, một người nổi tiếng yêu quí sách,
nhất là những cuốn sách giá trị của miền Nam trước
năm 1975,” Nhật Tiến kể trong bài “Bồng Bềnh Ngày
Tháng Cũ”.(**)
“Năm 1991, ông Nguyễn Hùng
Trương được xuất cảnh sang Hoa Kỳ đoàn tụ với gia
đình. Nhân dịp này ông đã chuyển qua đường hàng hải
rất nhiều cuốn sách quý, trong đó có cuốn ‘Yêu,
truyện phim và phân cảnh’ của Đỗ Tiến Đức,” anh
Nhật Tiến kể tiếp. “Một ngày đầu mùa hạ năm 1996,
tôi tới thăm ông và ông hỏi tôi có rảnh rang không.
Tôi đáp dĩ nhiên là có. Thế là ông nhờ tôi chở tới
một cái kho chứa cho thuê (storage) nằm trên đường Bolsa
ở Orange County […]. Tôi đã phụ với ông dọn dẹp sạch
boong cái kho chứa này vốn chỉ có toàn sách và báo. Thì
ra ông đã dọn dẹp mọi thứ để chuẩn bị hồi hương.
Tôi đã chuyên chở về nơi ông cư ngụ một số thùng
sách mà ông quyết định mang về nước, còn một vài
thùng khác ông bảo tôi ‘chú giữ lấy mà xài’.”
Mãi tới gần đây, tức gần 20
năm sau, anh Nhật Tiến mới rỡ mấy thùng sách còn lại
vẫn chất trong nhà để xe và phát hiện cuốn truyện
phim và phân cảnh “Yêu”, và đã hoàn lại đứa con
tinh thần cho tác giả.
“Thú thật là tuy tác phẩm này
in từ năm 1972 ở Sài Gòn, nhưng nay thì tôi mới có dịp
đọc tới,” anh Nhật Tiến kể tiếp. “Nó đã mang cho
tôi nhiều ngạc nhiên, không phải vì nội dung hấp dẫn
của nó dựa theo tác phẩm ‘Yêu’ của Chu Tử mà chính
vì cái kỹ thuật viết phân cảnh rất công phu, rất tỉ
mỉ, rõ ra là của một nhà đạo diễn chuyên nghiệp nắm
vững nội dung và biết tính toán những thước phim sử
dụng trong mỗi cảnh đến từng giây đồng hồ. Nó bảo
đảm cho cuốn phim phải được thực hiện chặt chẽ
không dông dài và đồng thời tiết kiệm được những
thước phim quý báu do xứ mình còn nghèo phương tiện.”
Anh Đỗ Tiến Đức cho biết đang
xúc tiến việc in tập sách này, hy vọng cuối tháng 10
thì ra mắt. Anh Đức dự tính chỉ in một số hạn chế
cho thân hữu và các thư viện. Anh hy vọng sẽ có một số
diễn viên đã góp mặt trong phim “Yêu” tới cùng tham
dự, như Thanh Lan, Lê Tuấn, Mai Trang và một số anh chị
em trong nhóm thực hiện phim.
(*) Toàn bài “Chuyện trò với đạo diễn Đỗ Tiến Đức” do Trùng Dương thực hiện sẽ được in lại ở phần phụ lục của cuốn truyện phim và phân cảnh “Yêu” do Tuần báo Thời Luận, Nam California, ấn hành vào cuối năm nay. Buổi nói chuyện chứa đựng những chi tiết ít người biết về nền điện ảnh Miền Nam dưới thời Cộng hoà trước 1975.
(**) Bài “Bồng Bềnh Ngày Tháng Cũ” của Nhật Tiến sẽ là bài giới thiệu cuốn “Yêu - truyện phim và phân cảnh” sắp tái bản.
[TD, 2013-09]
nguồn:http://www.diendantheky.net/2013/10/trung-duong-cuoc-oi-noi-troi-cua-mot.html
=======================================================================
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001