Lê Mạnh Hùng - Hai cách nhìn của Châu Âu về chương trình do thám của Mỹ

Lê Mạnh Hùng - Hai cách nhìn của Châu Âu về chương trình do thám của Mỹ 

   at 11/22/2013 01:14:00 PM

Lê Mạnh Hùng - 

Bà Vera Lengsfeld đầu tiên nhận thức được rằng nhà nước Ðông Ðức đang theo dõi bà là khi đột nhiên thấy xe hơi xuất hiện đằng trước nhà mình. Năm đó là năm 1982 và xe hơi còn hiếm đủ ở thủ đô Ðông Berlin để người ta phải để ý, nhất là khi chúng xuất hiện thành từ nhóm ba chiếc một.

Chẳng bao lâu thì lại thấy có những chàng thanh niên đứng lảng vảng tại cầu thang dẫn đến căn apartment của bà. Ðiện thoại bà bị nghe lén. Thành ra khi hai vợ chồng bà Lengsfeld muốn nói chuyện gì riêng tư thì họ dẫn nhau đi ra ngoài đường nói chuyện. Chỉ có điều là, sau khi bức tường Berlin sụp đổ và các hồ sơ của cơ quan mật vụ Ðông Ðức Stasi được bạch hóa, bà mới biết rằng chính chồng bà là một trong 49 tên điểm chỉ báo cáo với cơ quan Stasi về bà. Thành ra khi nói đến việc bảo vệ đời tư cá nhân, bà Lengsfeld, một nhà văn và một thành viên của đảng Dân Chủ Thiên Chúa Giáo của Thủ Tướng Angela Merkel có một lập trường rất rõ ràng, “Tôi có những quan ngại rất lớn về những cơ quan mật vụ dù loại gì chăng nữa, kể cả những cơ quan của một nước dân chủ.”

Tại một quốc gia mà đã nảy sinh ra những cơ quan khủng khiếp như Gestapo và Stasi, những danh từ mà nay đã trở thành biểu tượng cho sự tàn bạo của công an nhà nước đối với dân chúng, chương trình do thám điện tử của cơ quan An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ (National Security Agency - NSA) đã tạo ra những phản ứng gay gắt. Và điều đó gợi cho ta một câu hỏi, phải chăng đây là một phản ứng đặc biệt của người Ðức hay là nó báo hiệu một sự chuyển biến tại Châu Âu về thái độ đối với Mỹ?

Tuần qua, tuần báo Ðức Der Spiegel đăng một loạt bài đòi cho Edward Snowden, tên làm hợp đồng cho NSA vốn đào thoát và tiết lộ tất cả các chương trình do thám của cơ quan này, được tỵ nạn chính trị tại Ðức. Lời kêu gọi này của báo Der Spiegel đã được 51 nhà chính trị, lãnh đạo nghiệp đoàn và chủ doanh nghiệp ủng hộ. Và hiện nay chính phủ của bà Angela Merkel đang nghiên cứu làm sao để cho Snowden có thể ra điều trần trước một ủy ban Quốc Hội Ðức đang điều tra về vụ Mỹ nghe lén điện thoại cầm tay của bà thủ tướng cũng như thực hiện các hoạt động gián điệp tại ngay khuôn viên tòa Ðại Sứ Mỹ tại Berlin.

Nhưng nếu Ðức với một quá khứ lịch sử đặc biệt nằm tại một đầu của quang phổ chính trị phản ứng với việc các hoạt động do thám điện tử của Mỹ tại Châu Âu thì Anh với một quá trình quan hệ đặc biệt với Mỹ lại nằm ở đầu kia của quang phổ.

Thủ Tướng David Cameron của Anh đã bác bỏ những tố cáo của những người chỉ trích là “dớ dẩn.” Nhật báo The Guardian, tờ báo đầu tiên phổ biến các tài liệu của ông Snowden, đã bị một phụ tá của ông Cameron đến “thăm hỏi” và đòi nhật báo phải phá hủy trước mặt ông một máy điện toán có chứa những tài liệu mật bị tiết lộ. Khi người cầm đầu cơ quan MI 5, cơ quan an ninh nội địa của Anh tố cáo rằng những người phổ biến các tài liệu đó là đã “cho đám khủng bố một món quà,” một số báo chí đã đăng những bài xã luận hưởng ứng.

Với tư cách là đồng minh chính của Mỹ tại Iraq và Afghanistan, người Anh cảm thấy họ bị đe dọa bởi khủng bố hơn là hầu hết những người Âu khác. Vụ tấn công vào hệ thống xe điện ngầm của Luân Ðôn ngày 7 tháng 7 năm 2005 đã ảnh hưởng mạnh đến quan điểm của người ta về một sự cân đối giữa an ninh tập thể và tự do cá nhân.

Người dân Anh cũng chưa bao giờ phải sống dưới một xã hội toàn trị do công an chi phối. Trái lại các cơ quan tình báo của Anh từ lâu vẫn được sùng kính về những đóng góp của họ trong việc bảo vệ an toàn và độc lập cho tổ quốc. Họ phá vỡ được mật mã Enigma của Ðức Quốc Xã, mở đường cho chiến thắng trong Thế Chiến Thứ Hai. Ðiều này đã giúp các cơ quan này một vị trí đặc biệt trong lòng một xã hội mà niềm tự hào sau khi giải thể đế quốc chỉ còn là việc chiến thắng trong cuộc chiến chống lại Hitler. Sử gia Timothy Garton Ash của trường Ðại Học Oxford nhận xét, “Người Anh kính trọng các cơ quan mật vụ của họ ở một mức mà nhiều nước không có.”

Ông Ash hiểu rất rõ những khác biệt giữa Anh và Ðức. Sau khi sống tại Ðông Berlin trong những năm 1980, ông cuối cùng cũng được biết rằng cơ quan Stasi có một hồ sơ về ông. Trong cuốn sách “The File,” một cuốn mà ông kể lại kinh nghiệm này, ông nói sau khi chế độ Ðông Ðức sụp đổ, ông tìm đến viên chức cao cấp nhất lo về hồ sơ theo dõi ông, tướng công an Gunther Kratsch và hỏi tại sao một thanh niên mới ra trường như ông lại đáng có được một hồ sơ theo dõi dầy đến 325 trang. Tướng Kratsch trả lời rằng ngay từ những ngày đầu học tại trường gián điệp ông đã được dạy về cơ quan tình báo đầy huyền thoại của Anh. Thành ra “mỗi khi mà có một người Anh nào chỉ hơi có vẻ khả nghi mà thôi” xuất hiện là họ phải điều tra ngay.

Sự kính trọng này nay có thể đã bị xói mòn khi cơ quan GCHQ , cơ quan phụ trách tình báo điện tử của Anh bị tố cáo là hợp tác với NSA, ít nhất là ở nước ngoài. Ðại sứ Anh tại Ðức đã bị Bộ Ngoại Giao Ðức gọi đến chất vấn về các hoạt động tình báo của Anh tại Ðức, một biểu tượng của sự phân hóa trong vấn đề này giữa các nước thuộc Liên Hiệp Châu Âu.

Người ta hiện còn chưa biết liệu phần còn lại của Châu Âu có nghiêng về phía Ðức, nước có nền kinh tế số một trong vùng, hay là nghiêng về phía Anh, nhịp cầu nối liền Châu Âu với Mỹ và liệu sự hợp tác xuyên Ðại Tây Dương, nền tảng của sự ổn định từ nhiều thập niên nay của thế giới, có bị xói mòn một cách vĩnh viễn hay không.

nguồn:http://www.diendantheky.net/2013/11/le-manh-hung-hai-cach-nhin-cua-chau-au.html

======================================================================