Võ Thị Điềm Đạm - BƯỚC CHÂN LÃNG TỬ
at 6/23/2013 10:29:00 AM
Võ Thị Điềm Đạm
"When I was young I walked all over this country, east and west, and saw no other people than the Apaches" (Cochise)
Chúng
tôi là những người Viking Na Uy nhỏ bé hiền hòa đang viếng thăm nước Mỹ.
Xin lưu ý: không phải bốn chúng tôi nhỏ bé hiền hòa mà là nước Na Uy
của chúng tôi nho nhỏ nhu mì. Na Uy được cái hân hạnh là nơi tổ chức
trao giải thưởng Nobel Hoà Bình mỗi năm vì trong lịch sử thế giới, Na Uy
chưa bao giờ gây lộn, đánh lộn với bất cứ một quốc gia nào.
Sau năm ngày ngợp mắt vì cái đồ sộ, to lớn, vĩ đại, hào nhoáng,
trăm vẻ, ồn ào..., (còn chữ nào nữa không nhỉ?) coi hết những thứ đã
thấy trong phim ảnh của thành phố New York, bốn chúng tôi đáp máy bay
đến Phoenix, Arizona để chuyển máy bay đến Tucson.
Ngay từ
trong khuôn viên phi trường, những hình ảnh hơi là lạ đã bắt đầu gây ấn
tượng nơi chúng tôi: Những hàng hóa bày bán đều mang hình ảnh đủ loại
cây xương rồng xấu xí, con kỳ nhông, kỳ đà thiệt là bình thường và nhất
là dáng vẻ tự nhiên của mọi người với cái nón "cao bồi" trên đầu. Lúc
đầu tôi tưởng vài người nào đó làm dáng. Tôi cười thầm: Hừm... nón cao
bồi có gì mà làm dáng!
Dần
dần, năm, mười phút sau tôi mới hiểu là cái sự đội nón cao bồi trên đầu
ngay cả trong phi trường có máy lạnh là một chuyện tự nhiên hết sức tự
nhiên của người dân Arizona, xứ nắng khô đồng cháy đã mời chúng tôi đến
thử làm cao bồi ở cái "ranch" trong một tuần lễ. Tôi quan sát các kiểu
nón và gật đầu công nhận là cũng có vài kiểu phù hợp với cái tính hay
làm điệu làm dáng bề ngoài của tôi. Tôi thầm chấm một kiểu: Kiểu nón
vẫn mang dáng vẻ cao bồi nhưng được đan bằng những cọng lát mỏng trắng
ngà, cánh nón rộng, mịn màng, vừa ngầu vừa mỹ miều. Sẽ mua kiểu này!
Lạ
lùng! Cái xứ gì mà một trăm năm mươi kilomet đường xa lộ, từ phi trường
Tucson đến Grapevine Canyon Ranch không một tàn cây bóng mát, chỉ toàn
loe hoe năm ba cây xương rồng to tướng khô khan. Cứ theo bản đồ, lần
đầu tiên lái xe ở Mỹ, thế mà chúng tôi đến nơi trúng phóc, không cần de
xe, không cần thắng lại, không cần quay lui một lần nào (Là do người đọc
bản đồ giỏi, tôi đó! Và người lái xe nghe lời tôi, biết thân, không bàn
lui bàn ngược như thường ngày, lỡ tôi bàn không lại rồi tôi dở chứng
ngậm miệng, giả bộ ngủ, thì chỉ có nước vừa đọc bản đồ vừa lái xe.)
Đường xá thẳng tắp, thẳng góc, phẳng trơn, phân minh, rõ ràng như một
bàn cờ tướng, dễ chạy xe nên cũng dễ chán. Và cái nắng, cái nóng của
Arizona cũng lạ nữa. Cùng một độ nóng vào tháng này ở Việt Nam, nhưng
nóng ở đây là nóng khô, nóng cháy da chứ không nóng âm ẩm làm cho mình
có cảm tưởng người luôn luôn ươn ướt ri rỉ mồ hôi như ở Việt Nam thương
yêu của mình.
Chúng
tôi bốn người đều mê phim cao bồi, theo phe mọi da đỏ, bực cái chuyện
người da trắng ăn hiếp, ăn gian, lợi dụng... những giống dân da đỏ cách
đây năm trăm, bốn trăm năm, nên đã chọn một tuần lễ được sống như những
chàng cao bồi ở quê hương của Apache, một ranch (trang trại) cách xa
đường tráng nhựa hai mươi phút xe hơi, chung quanh chỉ toàn là rừng
xương rồng thưa thớt đủ mọi hình dạng, thỉnh thoảng mới có vài bóng mát
rộng lớn của những cây oak lão làng hay một vài cây đầy gai nhọn, những
cây gai dài sáu, bảy centimet.
Cả khu
vực ranch được bao bọc bởi những đồi, những núi nhìn từ xa tưởng chừng
như những cái đầu trọc với vô số mụt nhọt. Cảm giác hãnh diện vì bỗng
nhiên mình được thấy tận mắt, được hít thở không khí nắng khô của những
phim cao bồi, được lang thang trên vùng đất chính một trong những nơi
trú ẩn của bộ lạc Apache. Hạnh phúc!
Tôi tự
chọn mình vào nhóm đi ngựa dở nhất vì tôi chỉ là một kỵ sĩ thiệt là tơ
lơ mơ, còn ba người kia thì phi như gió. Người bạn hiền chung thủy của
tôi, không bỏ bạn lúc bạn chưa ngã ngựa nên mặc dù đi ngựa giỏi nhưng
cũng ghi tên vô nhóm đi dở cho tôi có bạn và chắc cũng để thông dịch cho
tôi khi cần vì cái khả năng tiếng Mỹ hạn hẹp của tôi, lỡ tôi hiểu lầm,
tôi đi đường tôi, một Apache nào đó dụ dỗ...
Na Uy
có dòng họ với hoàng tộc Anh (vua Harald là người thứ tám trong danh
sách sẽ thừa hưởng ngôi vua sau nữ hoàng Elisabeth đệ nhị) nên tiếng Anh
người Viking chúng tôi nói thuộc loại tiếng Anh Oxford Street. Hơn nữa
âm hưởng trong giọng người Việt nói tiếng Anh cũng không bay bướm mấy
nên tôi đâu dám hỏi tới hỏi lui, cái gì cũng gật đầu cho xong chuyện
(Kinh nghiệm cho thấy cứ mỗi lần tôi mở miệng ra nói được một vài câu là
nhận ra ngay ánh mắt hơi tò mò) Ấy cho nên tôi không cảm thấy an toàn
trong nhóm này, thầm cám ơn bạn hiền biết điều. Và đương nhiên cách thế
cưỡi ngựa của chúng tôi cũng thuộc cách thức cổ điển của nước Anh. Từ
quần áo, giày nón, yên ngựa, tư thế ngồi, cho đến cách cầm dây cương...
nhất nhất đều cứng nhắc, gò bó so với cái giản dị phóng khoáng từ quần
áo, giày nón (có gì dùng đó) đến phong thế cưỡi ngựa Western, yên ngựa
Western và khung trời nắng khô đồng trống toàn sỏi đá Western, sống hòa
mình với những tâm hồn lãng tử của những anh chàng cao bồi Western ngày
xưa.
Hãy
tưởng tượng đi, ngày xưa tù trưởng Cochise, Geronimo... tướng George
Crook, Nilson A. Miles, John Butterfield... đã từng hít thở không khí
này, đã từng dong dã chân ngựa trên khoảng đất này, đã từng dừng chân
đốt lửa trại qua đêm bên con suối này... làm sao chúng tôi không cảm
thấy mình may mắn? Những Vikings từ miền Bắc Âu hoang sơ. Diễm phúc!
Hai
ngày đầu, mỗi sáng, mỗi nhóm đi theo tuyến đường của mình, tùy sở thích
và tùy khả năng chịu đựng. Mỗi ngày một tuyến đường, một cảnh vật nhưng
khí hậu thì vẫn gay gắt như nhau. Trong khoảng ba hay bốn tiếng đồng hồ
người trưởng đoàn hướng dẫn cả nhóm băng rừng leo núi, lúc thong thả,
lúc bặm môi tưởng như bị hất khỏi lưng ngựa, hết hồn hết vía, lúc cắn
môi vì thương cho đôi chân ngựa mảnh khảnh ráng gượng đi từ bước xuống
dốc đá lởm chởm. Người dẫn đường giải thích từng cảnh vật trên lộ
trình: Mưu cách của những con chim diều hâu lượn bắt mồi, đời sống những
cây xương rồng khổng lồ, lịch sử con đường mòn... và tôi cảm thấy tôi
thông thái ra chút xíu sau một ngày trên lưng ngựa. Sự thông thái này
có còn lưu lại trong đầu tôi lâu hay không là một chuyện khác. Nếu
những kiến thức này còn lại chừng năm phần trăm trong đầu óc càng lúc
càng lười biếng của tôi là tôi hài lòng lắm rồi. Thật đấy!
Buổi
chiều sau cơm chiều là chuyến đi chừng hai giờ. Cũng băng rừng leo núi
nhưng lộ trình hiền lành hơn, chắc vì bụng ai cũng no căng, hay chủ
ranch sợ mệt ngựa (?). Đây là khoảng thời gian thoải mái nhất. Nắng dịu
dần, đường núi cũng không mấy chông gai, thấy được nhiều thú rừng ra tìm
thức ăn. Những con nai xinh xắn dừng chân ngoái cổ nhìn đoàn thú lạ
lùng hai đầu sáu chân, làm những con thỏ cụt đuôi chạy nhanh vô bụi
cây... Và nhất là ngắm được cảnh mặt trời lặn, cảnh cuối trời ửng đỏ,
lặn nhanh, không ngày nào giống ngày nào làm cho lòng người viễn du lâng
lâng cảm nhận cái hạnh phúc muôn màu muôn vẻ, lúc gần lúc xa, chỉ cần
dừng chân ngựa năm ba phút, vói tay là tới, quay lưng là mất. Lúc này
ai muốn cho ngựa mình phi lóc thóc thì cứ thử thời vận. Nhưng giống ngựa
là giống sống theo đàn, ngồi lưng ngựa nhắm mắt, ngựa cũng theo đàn anh
đi trước. Đàn anh chạy, đàn anh phi, thì mấy đàn em cũng chạy cũng
phi. Nếu lỡ người trên lưng ngựa (như tôi chẳng hạn!) hăng máu cao bồi,
thúc cho ngựa chạy qua mặt ngựa người đi trước là cả một sự khiêu khích
cả người lẫn ngựa, bị ngựa ta co giò, tai vểnh tai cụp tỏ ý bất mãn và
bị người rủa thầm: "Bất lịch sự!"
Qua ngày thứ ba là tôi chọn tuyến đường hiểm trở chông gai tám tiếng
đồng hồ vừa đi vừa về, cả mấy người giỏi cũng đi chung. Tôi hãnh diện
lắm! Chuẩn bị thức ăn trưa, hai bi-đong nước (loại bi đong ngày xưa
lính Mỹ và lính Việt Nam Cộng Hòa dùng) đã được để vô tủ đá từ tối hôm
qua, lòng tôi hơi lo lo vì được biết là tôi phải đổi ngựa để chịu đựng
dẻo dai hơn. Như thế là tôi phải bỏ thì giờ dỗ ngon dỗ ngọt con ngựa
mới này, vuốt ve, nói chuyện với nó, làm thân với nó... và nhất là phải
học những thói hư tật xấu của nó để dễ khiển nó đi theo ý tôi.
Chúng
tôi sẽ lên Stronghold, nơi ngày xưa người da đỏ Apache làm căn cứ để
chống lại quân đội da trắng vì địa thế hiểm trở, địa thế du kích. Xe
chở cả người và ngựa đến chân núi. Từ đó chúng tôi sẽ lên Stronghold.
Gọi là đi lên nhưng đường lúc lên lúc xuống, ngoằn nghèo, có những lúc
tưởng ngựa chịu hết nổi cái thân không mấy nhẹ nhàng lắm của chúng tôi
mà quỵ xuống. Nhiều khúc đường toàn là đá cuội tròn nằm lỏng lẻo, chỉ
cần ngựa trật chân một cái là lọt xống vực sâu bên đường. Có khi ngựa
ta lóc thóc chạy lách lõi dưới những tàn cây thấp đầy gai nhọn, không
màng gì tới người ngồi trên lưng mình, kỵ sĩ phải lanh lẹ cúi đầu nằm
sát lưng ngựa, nghiêng lách người, nếu không là tróc nón, gai móc rách
áo, sướt tay...
Lúc
thúc, lúc kèm vì con Mooni của tôi hay nổi hứng bất tử lắm (Đúng ra là
tại tôi không biết khiển nó!) và cũng mơ mộng như chủ nữa. Đang đi,
thấy bụi cỏ xanh là ngừng lại nhâm nhi, mặc cho tôi dựt dây, thúc bụng,
đôi lúc tức quá, tôi phải quất cho một cái đau điếng, Mooni ta mới chịu
tiếp tục. Có khi tự nhiên Mooni rẽ ra hướng khác, và trên lưng ngựa,
tôi đang mơ mơ màng màng nghĩ đến một nhân vật trong cuốn tiểu thuyết
nào đó, không để ý "ngựa nản chân bon"... Đến chừng người sau kêu, nhắc
chừng, tôi mới bừng tỉnh, kéo, thúc cho Mooni đưa tôi về lối cũ. Ông
trưởng đoàn bao giờ cũng sắp xếp một vài người đi phía sau tôi. Ma
lanh!
Lộ
trình quả thật chông gai nhưng bù lại được ngắm nhìn phong cảnh hùng vĩ,
bên kia núi xa xa là New Mexico và nhất là đến được nơi ngày xưa bộ tộc
Apache ẩn trú kiên trì chống lại đội quân U.S. Ngồi nghỉ ăn trưa, dở
gói bánh mì tôi tự làm hồi sáng với thật nhiều thịt và phô mai (Nghệ
thật ăn giữ eo: ít bột, nhiều protein), một dòng kem vàng vàng chảy ròng
rã từ miếng sandwich duy nhất của tôi. Phô mai đó, làm sao chịu nổi
cái nóng bốn mươi độ C này trong bốn tiếng đồng hồ. Đoảng vị! Phải
nhắm mắt mà nhai mà nuốt (Ước chi có tô mì gói con tôm nhỉ! Không cần
thêm hành, tôm thịt, rau gì hết!). Đã vậy, ông trưởng đoàn không tâm lý
chút nào hết. Hồi sáng chúng tôi được xe chở đến tận chân núi, bây
giờ, sau giờ ăn trưa, mệt mỏi, thì lại phải lóc thóc cưỡi ngựa về.
Đường đi lên ba tiếng đồng hồ, đường đi về năm tiếng đồng hồ, cả một sự
tính toán sai lầm! Dầu cho trên đường đi về chúng tôi được dừng chân
ngựa ngắm cảnh núi non hùng vĩ xa xa dưới bầu trời trong thanh không một
cợn mây, cũng không bù lại cái tính toán thiếu sư phạm này đã làm chúng
tôi rã rời tê mông khi nhảy xuống khỏi lưng ngựa, đi thẳng một mạch về
cái hut của mình, ngã lăn ra gường, làm một giấc tới khi kẻng cơm chiều
gióng kêu leng keng. Cái mệt mỏi hài lòng!
Kinh nghiệm chuyến đi lên Stronghold, hôm nay đi lên Fort Bowie, tôi chỉ
chuẩn bị vài cái trứng luộc, trái cây và dĩ nhiên hai bi-đong nước đông
lạnh, mặc dù tôi biết rằng chỉ đến trưa trên đường về là nước trở nên
âm ấm nóng, uống đến lợm giọng, nhưng phải uống.
Tuyến đường hôm nay tương đối hiền lành, một phần của tuyến đường
Butterfiel Overland Mail. Sau cuộc chiến hơn hai mươi năm giữa U.S Army
và bộ lạc Chiricahua Apaches, Fort Bowie và Apache Pass trở thành trọng
điểm cai quản khu vực. Tất cả những chiếc wagons của đoàn người di dân
vào thế kỷ thứ mưới chín, từ St. Louis đến Los Angeles và San Francisco
đều phải qua Fort Bowie. Bây giờ khung cảnh toàn trại chỉ còn vài bức
tường đã bị đập vỡ nửa chừng và trạm đón du khách mới được xây sau.
Đứng trên ngọn đồi ngày xưa là trạm canh, tôi mới hiểu tại sao quân đội
dùng cứ điểm này. Trên đỉnh đồi không cao mấy nhưng ta có thể phóng
tầm mắt quan sát, theo dõi được tất cả những gì đang diễn ra trên những
con đường mòn xa xa, trên những cánh đồng cỏ cây thưa thớt, trên những
đồi núi trọc thâm thấp lửng lơ.
Nếu
đường đi lên Stronghold hôm qua là để du khách được nhìn tận mắt, được
cảm tận lòng cái khó khăn hiểm trở của địa thế phòng thủ của người da
đỏ, thì đường lên Fort Bowie là ba giờ học trên lộ trình mang đầy di
tích lịch sử phát triển bờ cõi của người da trắng. Chừng mười lăm, hai
mươi phút là có bia đá được khắc những hàng chữ tường thuật lại một vài
sự kiện lịch sử, túp lều Apaches, nghĩa địa những người tử vì... tìm
đường sống còn.
Và
thác nước Apache Spring rơi êm đềm xuống dòng suối lững lờ trôi trong
cái mát dịu người của cây cối chung quanh. Một nguồn vui bất ngờ của kẻ
lãng tử trên con đường ngập nắng khô cằn. Xuống ngựa, quì gối, cúi vốc
một ngụm nước suối trong mát, làm trôi đi lớp bụi "phong trần", tôi mới
hiểu cái giá trị cuộc chiến đấu mất còn của bộ lạc Apache ngày xưa để
bảo vệ nguồn nước. Apach Spring đã từng là cứu tinh của người Da Đỏ, của
những đoàn lính viễn chinh, của những đoàn xe ngựa đi tìm quê hương lập
nghiệp nơi miền biển Tây mầu mỡ, nhiều hứa hẹn.
Bảy ngày dong duổi trên lưng ngựa. Bảy ngày được sống trong lòng đất
Apache, chúng tôi đáp máy bay xuống miền biển Key West Florida, một làng
quê nghe nói vẫn còn giữ được nét thô sơ của làng chài ngày xưa và cũng
để kịp chứng kiến ngày Hemingway. Chỉ chứng kiến thôi, không tham gia.
Rời bỏ
quê hương Apache với lòng lưu luyến người dân Arizona thành thực, phóng
khoáng từ ngôn ngữ đến cái cười. Sống trong lòng người Mỹ chính thực,
chúng tôi những người châu Âu vẫn luôn tỏ ý coi thường nền văn hóa không
quá năm trăm năm, vẫn thường có thành kiến về cái hào nhoáng bề ngoài
của đất nước Mỹ, cả người Mỹ, chúng tôi đã học một bài học quí giá trong
đời: Hãy sống hòa đồng và tìm hiểu tường tận trước khi đánh giá. Tiếc
là ruột tượng đã cạn, chương trình đã được ấn định, chúng tôi đành chia
tay Arizona một buổi sáng còn mờ tối, lên đường trở lại phi trường
Tucson với nỗi lòng bùi ngùi.
Có một
điều tôi tiếc hoài, tiếc hoài. Tôi không sắm cho tôi được cái nón cao
bồi đan bằng dây lát trắng mảnh, vừa ngầu vừa mỹ miều mà tôi đã âm thầm
chọn khi ở phi trường Phoenix. Phải chọn mua cái nón cao bồi nỉ nâu bày
bán của ranch này, tuy cũng đẹp và bảo vệ đầu tốt hơn, tôi vẫn còn ấm
ức lắm. Muốn có cái nón như tôi ao ước thì thợ phải đan theo đúng dạng
đầu của từng người, phải chờ cả tuần mới xong. Tôi vỡ mộng làm nữ cao
bồi điệu. Thôi vậy, chờ kiếp sau!
Võ Thị Điềm Đạm
nguồn:http://www.diendantheky.net/2013/06/vo-thi-iem-am-buoc-chan-lang-tu.html
======================================================================
Chú ý: Nhấn vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment nói tục
Thinhoi001
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001