THĂM ĐỀN SONG TRẠNG HỌ SỬ ĐỜI TRẦN và xem gia viên tuyệt vời của một nhà con cháu dòng họ Sử ngay tại Hà Nội

Đền Song Trạng   toạ lạc trên sườn núi Ngọc (Ngọc Sơn) thôn Ngọc Sơn xã Bình Lãng huyện Thiên Lộc xưa   – Nay thuộc phường Đức Thuận Thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.

 

SỬ HY NHAN    史希彥

( ?- 1421)

Người thôn Ngọc Sơn xã Bình Lãng huyện Thiên Lộc – Nay thuộc phường Đức Thuận Thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.

Can Lộc huyện phong thổ chí và Đại Nam nhất thống chí căn cứ theo Gia phả chép Sử Hy Nhan và con là Sử Đức Huy “thi Đình đều đỗ Trạng nguyên cập đệ” (đình sách cụ Trạng nguyên cập đệ
庭策具狀元及第) đời Trần Duệ Tông (1373-1377). Hai tài liệu trên đều nói Sử Hy Nhan bác lãm quần thư, không sách nào không tinh thạo, mà sở trường nhất về môn sử, cho nên được vua ban cho họ Sử ( Hy Nhan nghĩa là hy vọng được như Nhan Uyên học trò Khổng Tử).

 Ông làm quan triều Trần đến chức Nhập nội hành khiển, Tri kinh diên, được vua ban Kim ngư đại (túi thêu cá vàng). Khi quân Minh xâm lược nước ta (1407) hai cha con ông lánh lên Kẻ Tàng gần núi Mồng Gà tổ chức khai hoang lập ấp, gọi là xóm Trại Đầu. Khi Lê Lợi dấy nghĩa binh ở Lam Sơn, Sử Hy Nhan tuổi già sức yêú không ra tham gia được.  

Sau khi ông mất mộ táng ở xứ bãi Trạng - xã Sơn Long huyện Hương Sơn. Triều đình phái quan bộ Lễ về phúng tế và cho dựng đền thờ Sử Hy Nhan trên núi  Ngọc Sơn. Về sau Sử Đức Huy cũng được thờ chung ở đến này, gọi là Đền Song Trạng.

Tác phẩm nổi tiếng còn lại của Sử Hy Nhan, bài phú Trảm xà kiếm  斬 蛇劍 賦 (Gươm chém rắn) là bài thi Đình của Sử Hy Nhan đựoc sưu tập trong bộ Quần hiền phú tập.

Bài phú dẫn tích Lưu Bang  dắt phu tới núi Ly Sơn, giữa đêm qua bờ đầm, tghấy rắn lớn chắn ngang đường,bọn đi đầu sợ mà lùi bước. Lưu Bang tuốt gưom chém rắn đứt đôi. Tinh Bạch đế do đó mà khóc thầm, ngôi nhà Hán do đó mà dấy lên. Rồi tác giả chuyển ý:

 

Kẻ làm bài phú này vui mừng làm bài ca rằng:

Kiếm này! Kiếm này! Là vật chẳng lành!

Bậc thánh túng kế mới dùng mi, pbhải đâu vật quý.

Ôi! Thánh triều ta sùng thượng văn học,

Thiên hạ nhất thống, thái bình thịnh trị,

Nếu có kiếm ni, dùng đến làm chi!       

(Hợp tuyển thơ văn VN TK X-XVII,. Nxb. Văn học, 1962)

SỬ ĐỨC HUY 史 德 輝

Người thôn Ngọc Sơn xã Bình Lãng huyện Thiên Lộc – Nay thuộc phường Đức Thuận Thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.

TTruyện Sử Hy Nhan và Sử Đức Huy trong Thiên Lộc huyện phong thỏ chí

Thiên Lộc huyện phong thổ chí và Đại Nam nhất thống chí căn cứ theo Gia phả chép Sử Hy Nhan và con là Sử Đức Huy “thi Đình đều đỗ Trạng nguyên cập đệ” (đình sách cụ Trạng nguyên cập đệ) đời Trần Duệ Tông (1373-1377).

Cuối thời Hồ, quân Minh xâm lược nước ta, cha con ông đưa gia đình lánh lên miền núi huyện Hương Sơn, khai hoang lập ấp. Sử Đức Huy vì phải chăm sóc cha già, sau khi cha qua đời ông mới ra Thanh Hoá gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Bình Định vương cử Sử Đức Huy làm Đầu mục, rồi ban quốc tính (họ Lê), phong cho Lê Đức Huy chức Quốc tử Bác sĩ để chuẩn bị cử tham gia sứ bộ sang giao thiệp với nhà Minh. Can Lộc huyện phong thổ chí nói Lê Đức Huy hai lần đi sứ sang nhà Minh (phụng vãng Bắc sứ nhị tào) Toàn thư  và Cương mục đều có ghi cả hai chuyến đi sứ đó.

-Lần thứ nhất:

      Ngày 29 tháng 11 năm Đinh Mùi ( 17-1-1428):

      “Đến đây, lấy Hàn lâm đãi chế Lê Thiếu Dĩnh (người làng Khả Mộ, nay là Mộ Trạch, huyện Đường An), Chủ thư sứ  Lê Cảnh Quang đều làm Thẩm hình viện sứ. Quốc tử bác sĩ Lê Đức Huy, Kim ngô vị tướng quân Đặng Hiếu Lộc làm Thẩm hình viện phó sứ (bốn người này đều là đầu mục), nội lệnh sử Đặng Lục và Lê Trạc, Vũ vệ tướng quân Đỗ Lãnh và Trần Nghiễm đều làm An phủ sứ (bốn người này đều là tòng nhân) đem tờ biểu và phương vật [….] cùng với bọn chỉ huy do Vương Thông sai về, đều lên đường đưa về [Yên] Kinh…. ” (Toàn thư, BK10 - 46a-b; Cương mục, CB14-23).

-Lần thứ hai:

     Ngày 29 tháng 10 năm Kỷ Dậu Thuận Thiên 2 (26-11-1429): sau khi được báo Trần Cảo đã chết, nhà Minh lại sai bọn Lý Kỳ và Từ Vĩnh Đạt sang đưa thư sang nói phải tìm con cháu họ Trần. Vì vậy, tháng 6 năm ấy, khi sứ Minh về, vua Lê Thái Tổ sai Hoàng môn thị lang Đào Công Soạn và Thẩm hình viện sứ Lê Đức Huy mang thư sang để trình bày “con cháu họ Trần không còn ai” (Toàn thư, BK10-71a; Cương mục,CB15,25a) Về chuyến đi sứ thứ hai này, LTHCLC ( Bang giao chí) có ghi  người cùng đi là Phạm Khắc Phục.

Sứ bộ này do Đào Công Soạn làm Chánh sứ, Lê Đưc Huy làm Phó sứ. Biểu văn thay mặt các Đầu mục, Kỳ lão dâng thư cầu phong cho Lê Lợi do Đào Công Soạn ký tên (Toàn văn, x. Đào Công Soạn)

Sau chuyến đi sứ thứ hai trở về (1430) Lê Đức Huy được thăng Thượng thư bộ Hộ, không bao lâu ông mất tại quê nhà.

       Vua phái quan triều đình về phúng tế và cho dựng đền thờ ở núi Ngọc Sơn, thờ cả bài vị của phụ thân  Sử Hi Nhan, biển gỗ đề là Song Trạng nguyên từ.

      Lê Đức Huy, tự Hy Hiền 希賢 (nghĩa là Hi vọng được như các vị Thất thập nhị hiền)

 Phụ lục:Đại tộc họ Sử  hiện vẫn ở tại quê nhà (phường Đức Thuân, Thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh), riêng chi trưởng có phái trưởng có cơ ngơi khang trang ở phường Tứ Liên Q.Tây Hồ, Hà Nội có đền thờ Tiên tổ họ Sử, gian giữa treo hoành phi phỏng khắc đúng theo hoành phi SONG TRẠNG NGUYÊN TỪ như Đền chính ở phường Đức Thuận. Trong qua trình sưu tập tư liệu để bổ sung bài viết về hai Trạng nguyên Sử Hy Nhan và Sử Đức Huy đầu năm 2011 tôi đã đến thắp hương tại đền Song Trạng tại nguyên quán họ Sử, vừa qua lại may mắn được người bạn đưa đến thăm nhà thờ Song Trạng của chủ nhân họ Sử ở xã Tứ Liên. 
Dưới đây ghi lại ảnh chụp nhà thờ Song Trạng trong khu gia viên của hậu dụê hai vị Trạng nguyên; nhân đó cũng phụ lục các ảnh chụp vườn hoa cây cảnh có giá trị nghệ thuật rất cao của nhà họ Sử. 
Toàn bộ các bức ảnh do cô Phương Bích chụp và gửi tặng cho bạn đọc xa gần..Vì việc chụp ảnh cho mọi người nên chính Phưong Bích không có hình trong các bức ảnh.
Chủ blog chân thành cám ơn Phương Bích và trân trọng giới thiệu để mọi người thưởng thức môt khu vườn sinh thái tuyệt đẹp ngay btại Thủ đô Hà Nội, hiện vẫn chưa nhiều người biết đến.

Ngạn Xuyên Ngô Đức Thọ (3-11-2012)

Những người hiện diện trong csác bức ảnh: Ngô Đức Thọ, Hiền Giang, Xuân Diện, Thuý Hạnh, Phan Trọng Khang.
 Vì chiều muộn, ánh sánng không tốt,ảnh không nét được như mong muốn, có mấy bức Hán Nôm chữ mờ cũng phải để lại đọc sau.