Chính sách “cây gậy nhỏ” ở Biển Đông
Nhân việc Trung Quốc và Philippines đối đầu một tháng nay gần Bãi cạn Scarborough ở Biển Đông, hãng thông tấn Anh Reuters vừa có bài của nhà báo David Lague phân tích cách tiếp cận mới mà ông gọi là “cây gậy nhỏ” của Bắc Kinh.

BBCVietnamese.com xin trích giới thiệu cùng quý độc giả.

Trong suốt một tháng căng thẳng quanh bãi đá mà Trung Quốc gọi là Hoàng Nham, Bắc Kinh vẫn đang kiềm chế không điều tàu chiến ra khơi để tham gia tranh chấp chủ quyền.
Thay vào đó, Trung Quốc điều các tàu hải giám gần như không trang bị hỏa lực, mà phương Tây gọi là “tàu dân quân” tới khu vực.
Hành động này được cho là có chủ ý giảm thiểu nguy cơ xung đột và hạn chế phản ứng trong khu vực.
Ông Thẩm Đinh Lập, chuyên gia về an ninh tại Đại học Phúc Đán, Thượng Hải, nói các loại tàu này đóng vai trò biểu trưng cho “quyền lực mềm”, cho thấy Trung Quốc không mong muốn thực thi cái mà người ta gọi là “ngoại giao pháo hạm”.
Ông Thẩm nhận xét là như vậy “hòa bình và đạo đức hơn”.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Bắc Kinh sẽ nhượng bộ.
Các phân tích gia an ninh đều nhận xét rằng các vụ như Bãi cạn Scarborough sẽ còn diễn ra dài dài, chừng nào Philippines hay các quốc gia khác chưa chứng tỏ được rằng họ có thể đương đầu với thách thức.
Yếu tố nội bộ
Trung Quốc thể hiện lập trường cứng rắn về chủ quyền đúng thời điểm đang có bê bối chính trị liên quan cựu Bí thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai.
Giới quan sát cũng cho rằng thông qua chủ đề biển đảo Đảng Cộng sản Trung Quốc đang muốn chứng tỏ rằng nội bộ đảng vẫn đoàn kết và đủ sức mạnh bảo vệ lãnh thổ cho dù đang có nhiều đồn đoán trước kỳ Đại hội Đảng cuối năm nay.
Các nhân vật đang nhắm nhe những vị trí lãnh đạo cấp cao nhất cũng đang muốn chứng tỏ tinh thần dân tộc và liên hệ với phe quân đội.
Tuần trước, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã có động thái bất ngờ là lên tiếng bác bỏ thông tin đang chuẩn bị chiến tranh. Thế nhưng tờ báo của Giải phóng quân Trung Quốc lại cảnh báo nghiêm khắc Philippines, rằng nước này đang mắc “sai lầm nghiêm trọng”.

Trung Quốc đã sử dụng các tàu dân sự và bán dân sự một cách hữu hiệu

Rõ ràng Trung Quốc vẫn kiên định vấn đề chủ quyền, cho dù không cần diễu võ giương oai về tiềm năng hải quân của mình.
Sau hai thập niên tăng ngân sách quốc phòng trên 10%, Trung Quốc cũng đang mở rộng và củng cố hạm đội tàu chiến, tàu ngầm và chiến đấu cơ.
Tuy nhiên, Bắc Kinh hiểu rằng hung hăng quá sẽ chỉ khiến các nước khác trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam, Malaysia, Indonesia và Philippines, xích lại gần với nhau, cũng như tiến gần với Hoa Kỳ.
Những toan tính trên khiến cho Bắc Kinh duy trì chính sách gửi thông điệp mạnh nhưng thông qua đội tàu dân sự, trong khi vẫn duy trì hạm đội ở đằng sau.
Christian Le Miere, nghiên cứu sinh về an ninh hàng hải tại Viện Nghiên cứu chính sách Quốc tế tại London, nhận xét: “Tàu dân quân dùng để bảo vệ chủ quyền thì sẽ đỡ bị nguy cơ leo thang bạo lực hơn [là tàu chiến]“.
Và Trung Quốc không phải quốc gia duy nhất đang phát triển các tàu bán dân sự trong những năm gần đây. Nhật Bản chẳng hạn, cũng có đội tàu tuần duyên rất hùng mạnh.
Phát triển đội tàu
Trung Quốc được cho là đã sử dụng các tàu dân quân một cách hữu hiệu.
Người ta vẫn còn nhớ sự cố liên quan tàu Impeccable của Hoa Kỳ hồi đầu năm 2009, khi tàu này bị một số tàu Trung Quốc quấy nhiễu ngoài Biển Đông.

Tranh chấp Biển Đông đang gây căng thẳng

Ông Le Miere cho rằng nếu thay vào các tàu dân sự, Trung Quốc điều tàu chiến ra gây hấn với Impeccable thì phản ứng của Hoa Kỳ đã rất khác.
Các chuyên gia hàng hải Trung Quốc vì vậy đang kêu gọi Bắc Kinh tăng cường đội tàu bán dân sự đang đảm trách nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền.
Hiện thời quản lý đội tàu này ở Biển Đông và nhiều vùng duyên hải khác là một loạt cơ quan của nhà nước, như Cục An toàn hàng hải, Cảnh sát biển, Tổng cục Hải quan và Cục Hải dương.
Ngoài ra còn có các cơ quan địa phương của các tỉnh. Điều này đang bị chỉ trích là chồng chéo và không đồng nhất.
Thiếu tướng La Viện, một chuyên gia hoạch định chính sách của Quân Giải phóng Trung Quốc, hồi tháng Ba kêu gọi Trung Quốc thiết lập một lực lượng tuần duyên chung giống Nhật Bản, Hoa Kỳ và Nga, để tránh lãng phí và nâng cao hiệu quả.
Tổ chức nghiên cứu International Crisis tại Brussels, Bỉ, tháng trước cũng ra phúc trình cảnh báo rằng việc nhiều cơ quan thiếu phối hợp cùng tham gia quản lý dễ gây căng thẳng tại các nơi còn tranh chấp.
Nhóm này nói: “Bất cứ giải pháp nào cho tranh chấp Biển Đông trong tương lai cũng phải tính tới vấn đề có sự tham gia của nhiều cơ quan tổ chức để hoạch định ra một chính sách biển cũng như phương thức thực thi pháp luật đồng bộ và tập trung”.
Nguồn: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2012/05/120516_china_approach_scs.shtml
(nguồn boxitvn)