(Dịch từ
Paris Match)
Chỉ đến lúc
những cơn mưa đạn trút xối xả lên các bức tường nhà, Kadhafi mới quyết định chạy
trốn. Đến phút chót, ông vẫn còn muốn kháng cự. Trong « Khu số 2 » nằm ở trung
tâm thành phố Syrte điêu tàn vì bom đạn, gần như không còn thức ăn và rất ít
nước uống, trong nhiều tuần vị lãnh chúa thất thế vẫn tin là có thể tổ chức phản
công. Nhưng giờ đây quân nổi dậy đã tiến sát bên. Phe Kadhafi chỉ còn lại có ba
dãy nhà, và sống trong nỗi ám ảnh bị NATO không kích.
Được Moatassem
- người con trai hăng hái nhất của Kadhafi - chỉ huy, họ chỉ còn lại chừng hơn
trăm người, hợp nên vòng cố thủ cuối cùng. Đóng rải rác trong những đống đổ nát,
núp trên mái những ngôi nhà còn đứng vững, họ là vòng đai bảo vệ trung thành
cuối, chống lại cơn say trả thù của người Libya.
Tối thứ Tư,
Moatassem cho chất lên các xe tải nhẹ vũ khí và xăng nhớt để cố phá vòng vây.
Mỗi chiếc xe được cho đậu trong sân hay giấu trong các đống gạch vụn. Sáng sớm
thứ Năm 20/10, đoàn xe khoảng 40 chiếc bắt đầu chạy trốn. Trang bị vũ khí đến
tận răng, các chiến binh hy vọng sẽ lách qua được các phòng tuyến, trong lúc
quân nổi dậy còn say ngủ.
Mansour Daw,
cánh tay phải của nhà độc tài và là một trong những người hiếm hoi còn sống sót
trong đoàn xe, cho biết : « Chiếc xe mà tôi cùng với ông Kadhafi leo lên chạy
ở phía cuối của đoàn xe. Chiếc Toyota Land Cruiser này không có gì đặc biệt,
ngoài lớp vỏ chống đạn nhẹ ». Gần như là không phải nổ súng, đoàn xe thoát
được ra khỏi khu trung tâm thành phố.
Nhưng nếu
những tuyến đầu tiên của quân nổi dậy - mệt mỏi sau nhiều tuần lễ chiến đấu -
không trông thấy, thì một chiếc máy bay không người lái của Mỹ đã phát hiện được
đoàn xe đang chạy trốn. Đoàn người hy vọng đến được ngôi làng quê hương của
Kadhafi, mà theo truyền tụng, thì ông đã sinh ra trong một căn lều của người
Bédouin, ở rìa sa mạc, cách đây 69 năm.
Tuy nhiên, tại
vùng ngoại ô Syrte, chiếc máy bay không người lái Predator đã bắn một hỏa tiễn
xuống, trúng vào ba chiếc xe trong đoàn. NATO chưa biết đây là đoàn xe của
Kadhafi, và hỏa tiễn không rơi trúng xe ông ta. Nhưng sức ép đã làm bung các túi
khí trong xe, và Mansour Daw bị dính đạn trái phá.
Không phải vì
số người chết quá nhiều mà đoàn xe dừng lại – họ để lại phía sau hàng dãy xác
chết, mà là báo động đã lan đi. Lúc này là 9 giờ sáng, quân nổi dậy đã thức
giấc. Xui xẻo hơn nữa, đoàn xe của Kadhafi đã chọn con đường phía tây, hy vọng
đến được sa mạc để phóng thẳng về phía nam, chỗ các bộ lạc
Touareg.
Nhưng mặt trận
phía tây do quân nổi dậy từ Misrata trấn giữ. Đây là thành phố duyên hải đã bị
quân Kadhafi tấn công trong nhiều tháng liền. Những người sống sót trở thành các
chiến binh hăng máu nhất trong phe nổi dậy. Chính họ đã làm đảo lộn tình thế
cuộc chiến ở Tripoli, khiến Kadhafi phải chạy ra khỏi thủ đô hồi tháng 8. Thay
cho tên gọi « Thành phố tử đạo », họ thích gọi là « Misrata : cơ xưởng làm nên
những người đàn ông ».
Cũng tại
Misrata, người chỉ huy cao cấp của phe nổi dậy đang giữ Mansour Daw ở một địa
điểm bí mật được canh gác cẩn thận, để tránh bị đám đông hành quyết như
Moatassem. Bị bắt sống hôm thứ Năm, nay xác Moatassem đang nằm cạnh người cha.
Một trong các chỉ huy mà chúng tôi đã tiếp xúc hồi tháng 4 trong lúc Misrata còn
đang bị bao vây, đã chấp nhận cho chúng tôi gặp Mansour.
Vốn là thủ
lãnh đội cận vệ trong nhiều năm, được xem là nhân vật số ba của chế độ Tripoli,
Mansour Daw là một trong những người từng gieo rắc kinh hoàng. Những người chỉ
huy phe nổi dậy khi nói chuyện với ông ta vẫn còn một chút e dè, một ít tôn
trọng đối với một kẻ thù đã không chịu bỏ cuộc. Sau bấy nhiêu căm ghét, nay họ
chăm sóc ông già và đảm bảo rằng ông sẽ được xét xử công
tâm.
Người trợ thủ
trung thành kể lại những mẩu chuyện về những tuần lễ cuối cùng của vị bạo chúa.
Mansour nói : « Người ta nói tôi đã chạy sang Niger sau khi Tripoli thất thủ,
điều đó là sai. Tôi luôn luôn ở bên cạnh ông Kadhafi ». Ngược với những điều
được đồn đãi, cả nhóm không còn tiền mặt lẫn vàng thỏi. Mansour khẳng định :
« Chúng tôi đã rời Tripoli vội vã cho đến nỗi chỉ kịp mang theo những gì mang
được mà thôi ».
Rút về Beni
Oulid, cách thủ đô 170 km về phía nam, Kadhafi đã chào vĩnh biệt gia đình vào
cuối tháng 8. Một đoàn xe đã đưa vợ, con gái của ông, và hai người con trai khác
không cần thiết cho cuộc chiến đấu, lẻn đi về phương nam để đến biên giới
Algérie. Saïf al-Islam, người con trai đóng vai trò quan trọng nhất, vẫn ở lại
để cố tổ chức phản công. Còn Kadhafi đi thẳng về Syrte, được Moatassem và đám vệ
binh hộ tống. « Đã nhiều tháng qua, chúng tôi nói ông nên từ chức và rời
Libya. Nhưng không một giây phút nào ông muốn ra
đi ».
Trốn trong
những căn nhà bình thường ở Syrte « vì không còn có bunker nào », nhóm
Kadhafi không có được tin tức nào từ bên ngoài. Quân của Moatassem tổ chức đánh
trả ở khu vực chung quanh, nhưng không bao giờ đến gần Kadhafi. « Tuy chúng
tôi có một chiếc điện thoại vệ tinh thật đấy, nhưng không mở máy để người Mỹ
không dò ra được ».
Trong ngôi nhà
cuối cùng, chỉ còn khoảng hơn chục người xung quanh vị lãnh tụ. Khi người đầu
bếp bị thương vì đạn rốc-kết, họ thay phiên nhau nấu nướng : cơm và mì được chia
thành khẩu phần dè sẻn. Thực phẩm cạn đi nhanh chóng. « Ông Kadhafi vẫn là
lãnh tụ, nhưng trong nhà thì chúng tôi đều bình đẳng » - Mansour kể rằng
cuối cùng cả nhóm chỉ còn chia nhau bánh mì và nước có pha đường. « Lãnh tụ
đọc kinh Coran, và hầu như không còn nói gì nữa ».
Trong nhiều
tuần lễ, Kadhafi vẫn tin rằng có thể huy động được những người trong bộ lạc của
mình là Kadhafa, và lại nắm quyền được. Tại Syrte, họ có khoảng 400 người, kiểm
soát khu trung tâm. Nhưng mỗi ngày lại có một số tử thương. Mỗi đêm, hai hoặc ba
người bỏ trốn. Mansour nhớ lại : « Những người Kadhafa đã bỏ rơi chúng tôi.
Họ dùng xe hơi trốn đi với các phụ nữ, giả dạng làm thường
dân ».
Chỉ đến đầu
tháng 10, khi quân nổi dậy tràn đến được vào khu trung tâm Syrte, thì Kadhafi
mới ý thức được là thất bại sắp đến. Thế là hết, và từ đó ông chờ đợi tử thần !
Nhưng Moatassem từ chối xuôi tay chịu chết. Chính anh ta hôm thứ Năm đã thuyết
phục cha leo lên chiếc xe cuối cùng. Giữa tiếng súng càng lúc càng dày đặc, sau
khi bị chiếc máy bay bắn vào, đoàn xe chạy được vài trăm mét nữa. Cả đoàn ngoặt
về phía đường lớn, băng qua một cánh đồng đầy cát.
Gần như là đã
ra khỏi Syrte, tại vùng ngoại ô Mazrat Zafaran cách trung tâm 5 km, họ đụng nhằm
cứ điểm của Khatibat Nimr, « Biệt đội Hổ». Đây là một trong những đơn vị thiện
chiến nhất của Misrata, và « đội quân Hổ » đã chặn đoàn xe lại dưới một làn mưa
đạn. Cả đoàn xe bèn quây lại thành một vòng tròn để bảo vệ cho thủ
lãnh.
Cuộc chiến đấu
vô cùng dữ dội, kéo dài cho đến trưa. Những hàng cây khuynh diệp quanh đó đều bị
xén đứt ngang. Phe nổi dậy gần hết đạn, phải cầu viện đến một đội khác là
Khatibat al-Khirane, gồm các tân binh đến từ một ngôi làng nghèo khó của
Misrata. Trang bị thiếu thốn, gần như không có đồng phục, đơn vị thứ hai này có
nhiệm vụ bao vây và sau đó lùng sục trong khu vực.
Khi những
chiếc phi cơ phản lực Pháp thuộc lực lượng NATO bay đến can thiệp, lúc đó là gần
11 giờ sáng. Mansour Daw kể : « Họ đã thả xuống hai quả bom vào ngay giữa
đoàn của chúng tôi. Đúng là một cuộc thảm sát !». Nằm trên một tấm nệm bẩn
thỉu, trong một ngôi nhà ở Misrata được dùng làm nhà giam, người tay chân trung
thành nhất trong số những người trung thành với Kadhafi, có khuôn mặt sưng phù
vì đạn trái phá, và nhiều miểng nhỏ ở lưng và cánh tay. Ông ta giải thích :
« Do các xe đều chở đầy xăng và đạn dược, nên tất cả đều bốc cháy ».
Tại Mazrat
Zafaran, có thể trông thấy một chiếc hố rộng như miệng núi lửa trên nền cát, do
một hỏa tiễn Pháp gây ra. Khoảng hai chục xác xe cháy đen, lật ngửa, nằm chồng
chất xung quanh. Vẫn còn những xác người trong một số chiếc xe, bị cháy đen
trong các tư thế kinh hoàng, khi họ toan chạy trốn. Một người bị đứt rời một
chân, đã để lại một vệt máu dài, khi nhảy ra khỏi vùng lửa đỏ và các két đạn sắp
nổ. Anh ta ngã quỵ cách đó vài mét, đôi mắt giương to đau
đớn.
Ở phía trung
tâm, quân nổi dậy đã thu nhặt 40 xác, cho vào các bao vải dù lớn màu trắng. Mặc
cho mùi hôi thối và những đàn ruồi, Ali el-Ozli, một chiến binh người Benghazi,
lần lượt mở từng bao để nhìn từng khuôn mặt đã bị giòi bâu. Anh nói : « Tôi
làm việc này không phải để giải trí, mà để tìm người anh họ. Anh ấy là bác sĩ,
phe Kadhafi đã bắt theo làm bia đỡ đạn khi rút
lui ».
Bị thương ở
đầu sau vụ nổ, Kadhafi chảy máu nhiều. Ông vẫn còn đứng được nhưng không chạy
nổi. Người con trai Moatassem và những người còn lành lặn bỏ rơi ông để lo chạy
trốn, bị « Biệt đội Hổ » đuổi theo sát nút. Mansour Daw ở lại với chủ. « Tôi
đỡ lấy vai ông, chúng tôi cố đi bộ qua những hàng cây ». Xung quanh nhà cựu
độc tài, chỉ còn lại có Abou Bakr Younis Jabr – người chỉ huy đội bảo vệ an ninh
cho ông, và một nhúm cận vệ.
Đi được khoảng
140 bước về hướng bắc, họ đến gần một con đường rộng chạy lên cao. « Trông
thấy những người phe nổi dậy vừa tiến gần vừa bắn, tôi bèn đẩy ông Kadhafi vào
trong đường ống để trú ẩn ». Thật ra đây là hai ống thoát nước lớn chạy
xuyên qua dưới mặt đường. Bakr Younis Jabr chui vào ống bên trái, Mansour và
Kadhafi đường ống bên phải. « Nhưng hai người cùng vào thì quá chật, nên tôi
đành quay lại trong khi ông Kadhafi lom khom bò đến phía đầu đường ống bên
kia ».
Sau bốn mươi
hai năm nắm giữ quyền hành tuyệt đối, nay thì nhà độc tài Libya hoàn toàn cô
độc. Bò bốn chân như một con chuột trong ống cống, mà mới cách đây vài tháng ông
còn dọa sẽ tống quân nổi dậy vào đấy. Trên mặt đường, những chiến binh của toán
quân thứ hai, Khatibat al-Khirane, tiếp tục trừ khử những người còn lại của phe
Kadhafi.
Omar Shebani,
37 tuổi, chỉ huy toán quân nổi dậy này – vốn là kỹ sư dầu hỏa – kể lại :
« Lúc đó đạn nổ rất dữ ». Các cận vệ của Kadhafi mặc đồ dân sự, và Omar
không biết mặt họ. « Một trong số những người này treo chiếc khăn choàng đầu
lên khẩu kalachnikov để đầu hàng. Nhưng khi chúng tôi đến gần, thì những người
khác đã bắn hạ anh ta và bắn vào chúng tôi ».
Sau vài phút,
một trong số các kẻ thù cũng giao nộp vũ khí. Để cứu mạng mình, anh ta chọn lựa
sự phản bội. « Anh ta nói với chúng tôi : Saïdi, Saïdi (thưa các ngài), ông
ấy ở trong đường cống ». Lúc ấy Omar vẫn chưa hiểu, nghĩ chắc đây là một sĩ
quan của Kadhafi. « Trong một trận đánh như thế, chúng tôi không thể kiểm tra
được hết mọi thứ. Nhưng tôi đã quyết định gởi một toán lính đến để xem xét dưới
ấy có gì ».
Sáu chiến binh
tiến gần đầu bên kia đường
ống. Nabil Darwish, 24
tuổi, thợ cơ khí trong đời thường, kể lại: “Thành thật mà nói, lúc ấy tôi sợ
gần chết ! ». Khi đến sát đường ống bên trái, họ bị Bakr Younis Jabr vãi đạn
ra như mưa, và sau đó đã bắn hạ hắn ta. Omrane Shaabane, sinh viên ngành điện 21
tuổi, cho biết : « Tiếp theo, tôi thấy có ai đó trong đường ống bên phải
nhưng không thấy đạn bắn, nên tôi đến xem ».
Ahmed Ghazal,
21 tuổi, trước đây chuyên bán món thịt nướng kể tiếp : « Chúng tôi nghe tiếng
la : Đó là Muammar, đó là Muammar ! Tôi không tin!». Trong lúc tranh sáng
tranh tối, Omrane Shaabane ngay lập tức tước lấy khẩu súng mà Kadhafi đang cầm
bằng tay phải, nhưng không bắn. “Tôi nắm lấy cổ áo ông ta lôi ra ngoài”.
Khẩu súng nhỏ hiệu Smith & Wesson của Kadhafi - một khẩu súng lục Magnum 357
- vẫn còn ba viên đạn trong ổ.
Lúc
đã đưa ra bên ngoài, toán quân vẫn còn hoang mang, khám xét người tù mới. Nay
thì tại trụ sở ở Misrata, họ trưng ra những gì đã lục soát lấy được: một khẩu
Browning bằng vàng chạm trổ tinh xảo vốn được Kadhafi đeo bên hông, một khẩu
kalachnikov, một khẩu súng trường FN Fal tìm thấy trong đường cống, và chiếc
giày bốt ngắn mang bên chân trái của nhà độc tài. Cũng như Mansour Daw, họ cho
biết lúc đó Kadhafi chỉ có một vết thương nặng nhất ở thái dương trái do mảnh
đạn mà thôi. Mohamed Lahwek, đội trưởng của toán sáu người lính trên, nhớ lại:
“Ông ta chảy máu nhiều, và có vẻ không được tỉnh táo lắm”. Toán lính kéo
Kadhafi đến chiếc xe để đưa đi nơi khác.
Nếu
các đoạn video quay bằng điện thoại di động nhanh chóng được đưa lên internet
sau đó cho thấy những cảnh hành hạ Kadhafi, Mohamed Lahwek và những người còn
lại khẳng định không phải do họ. Xem hình, có thể đoán là Kadhafi van nài xin
tha. Nhưng cả sáu người cùng khẳng định, những lời nói rõ ràng nhất của ông
Kadhafi khi bị bắt, được nói ra lúc vừa ra khỏi đường ống. Omrane Shaabane kể:
“Ông ta chớp mắt và nhìn chúng tôi, với vẻ rất bối rối và chỉ nói: “Kheir,
kheir. Chenou fi? Những lời nói cuối cùng này của nhà độc tài có nghĩa :
“Nào, thôi mà, các anh muốn gì ở tôi?”
Đoạn tiếp theo khá nhập nhằng. Viên chỉ huy Omar Shebani khẳng định:
“Đến lúc đó thì hầu như không có phát đạn nào nữa”. Cho dù chính quyền
Hội đồng Quốc gia Chuyển tiếp sau đó tuyên bố nhà cựu độc tài đã chết vì đạn lạc
trong những giây phút cuối cùng của trận chiến. Mohamed Lahwek - mà trong nhiều
đoạn video cho thấy đã cố bảo vệ Muammar Kadhafi trước đám đông phẫn nộ - cho
biết Kadhafi vẫn còn nửa tỉnh nửa mê khi được đưa lên xe. Cả Lahwek lẫn những
người lính của anh đều không muốn giải thích về hai viên đạn đã găm vào lá phổi
bên phải của nhà cựu độc tài.
Với
cái nhìn có đôi chút tránh né, họ khẳng định không nhớ gì về những cú đấm, cú đá
trút xuống người Kadhafi, trong một băng video được lén lút chuyền tay ở
Misrata. Không nhớ những bàn tay kéo từng chùm tóc trên đầu tóc đẫm máu của nhà
cựu độc tài đang trong tư thế quỳ, hộc ra từng búng máu. Hoặc về một chiến binh
nổi dậy trẻ tuổi, trong một băng video khác đã khẳng định mình đã nhắm bắn thẳng
vào Kadhafi. Mohamed Lahweh, vốn đã chuyển giao Kadhafi vẫn còn sống cho chiếc
xe cấp cứu đầu tiên, giải thích: “Cần phải hiểu rằng, đã bốn mươi hai năm
qua, ông ta xử sự còn tệ hại hơn cả quỷ sứ. Đối với chúng tôi, ông ta không còn
là con người nữa”.
Khoảng 12g30, gần lối ra khỏi Syrte, Holly Pickett, nữ phóng viên ảnh
tự do người Mỹ, trông thấy một chiếc xe cứu thương ken đặc người chạy qua. Cô
cho biết: “Quân nổi dậy chen chúc bên trong xe, một số ngồi lên người
Kadhafi. Họ nói rằng ông ta đã chết, nhưng tôi không thể kiểm chứng được”.
Cô thấy chiếc xe dừng lại trước bệnh viện công gần nhất. Thay vì đưa Kadhafi
ra khỏi xe, các nhân viên cứu thương phe nổi dậy lại lái xe diễu vòng vòng trong
sân, rồi lại chạy đến bệnh viện thứ hai, cách đó đến 50 km, trên đường đến
Misrata.
Họ
dừng lại ở bìa thành phố duyên hải này, trước ngôi chợ rộng lớn của Souk
al-Arab. Nơi đây, xác của Kadhafi được đặt trong một kho lạnh chứa thịt gia súc.
Hàng trăm người Libya xếp hàng để diễu qua xem
cái xác đã vàng ệch. Ông Kadhafi được đặt trên một tấm nệm, thân trên để trần,
đầy những đường rạch và vết bầm tím, bên cạnh là xác của người con trai
Moatassem và thủ lĩnh cận vệ của ông, Abou Bakr, hai cái xác này trông còn thê
thảm hơn.
CNT
khẳng định muốn giao trả xác của nhà cựu độc tài cho gia đình, nhưng hầu như mọi
người đều nghĩ là ông ta sẽ bị đem chôn vội vã trong sa mạc. Chủ nhật, chính
quyền lâm thời chính thức tuyên bố Libya hoàn toàn giải phóng, và
tốt nhất là cái xác của Kadhafi nên biến đi…
Trước đường ống cống nơi nhà cựu độc tài đã sống qua những giây phút
cuối cùng, những chiến binh quân nổi dậy vội chen chúc đến chụp ảnh kỷ niệm.
Ahmed Amari, một cậu thợ hớt tóc trẻ tuổi quê ở
Benghazi , đứng tạo dáng trước
đường ống, một tay cầm khẩu kalachnikov, tay kia cầm điện thoại di động, trong
khi các bạn anh quay phim. Ahmed nhắn nhủ với Bachar el-Assad - Tổng thống
Syria - từ nhiều tháng qua
cũng đã nhấn chìm làn sóng nổi dậy tại nước mình trong biển máu. “Hãy nhìn
cái lỗ cống này, ông Bachar: đó là nơi chốn tận cùng của các nhà độc tài. Và
người sắp tới chính là ông đó!”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: Điền vào “nhận xét” ở cuối bài để xả stress
Sẽ xóa những comment không phù hợp
Thinhoi001