Người Amish: Những giá trị riêng và lề thói cổ xưa ngay giữa lòng nước
Mỹ
Ở nước Mỹ hiện đại với xe hơi, nhà cao tầng và
lối sống đầy tiện nghi, công việc đồng áng được cơ giới hóa tối đa, ấy vậy mà có
những cộng đồng của người Amish sinh sống ở đây lại nhất định không theo lối
sống văn minh hiện đại, cương quyết giữ lấy lề thói cũ, tự túc, tự cường, dùng
sức lao động trong công việc đồng áng và họ được tự do phát triển ở một nước Mỹ
đa dạng về sắc tộc, có những tiến bộ về khoa học, kỹ thuật, công nghệ được coi
như hàng đầu của thế giới. Câu Chuyện Nước Mỹ hôm nay mời quí vị nghe tường
thuật về lối sống an bình cuả người Amish qua báo chí Mỹ và qua cuộc phỏng vấn
một cư dân người Mỹ sống gần cộng đồng của những người này tại phía bắc bang New
York.
Lan Phương - VOA
Người Amish
Người Amish sinh
sống trong các cộng đồng khá biệt lập của riêng họ tại các bang Pennsylvania,
Ohio, New York, Indiana và một số nơi khác ở nước Mỹ cũng như Canada. Về dân số
tại Bắc Mỹ, các cộng đồng này giờ đây gồm khoảng 250 ngàn người. Đây là nhóm
người thuộc giáo phái Ki-tô cổ từ thế kỷ thứ 16 tại châu Âu. Nhóm Amish đông đầu
tiên từ châu Âu đến Hoa Kỳ định cư năm 1730 gần quận Lancaster, bang
Pennsylvania.
Người Amish không thích sử dụng bất cứ những phương tiện
hiện đại nào mà họ cho là làm suy yếu nền tảng gia đình. Những tiện nghi mà hầu
hết người Mỹ coi là đương niên phải có và đương nhiên phải sử dụng như điện,
điện thoại, truyền hình, xe hơi, máy cày người Amish hầu như không dùng vì chúng
bị coi là những thứ quyến rũ có thể khiến con người chạy theo những xa hoa phù
phiếm, gây bất bình đẳng giữa người với người hay sẽ lôi cuốn người Amish xa rời
cộng đồng chặt chẽ của họ, vì thế việc sử dụng những phương tiện đó không được
khuyến khích hay chấp nhận trong hầu hết các giáo khu của họ. Về cách ăn mặc,
người Amish hết sức giản dị. Biểu tượng cho niềm tin tôn giáo, lối trang phục
của người Amish khuyến khích đức khiêm tốn, chỉ một màu trơn, thường là màu tối
không kiểu cọ sặc sỡ.
Đàn ông không thắt cà vạt, trước khi lập gia đình
họ cạo râu nhưng sau khi cưới vợ họ để râu dài. Phụ nữ vận áo tay dài, váy dài,
không cắt tóc. Tóc họ để dài thắt bím hoặc búi tó.
Trẻ em đi học trong
những trường riêng của cộng đồng và thường đến lớp 8 rồi thôi, để học cách sống
và sinh hoạt trong gia đình theo lề lối cổ xưa và theo những giá trị được định
trong các giáo điều của họ.
Bà Cathy Ingraham, một cư dân sống trong
quận Seneca tại miền bắc bang New York, nơi có một cộng đồng người Amish, cho
biết về sinh hoạt và kế sinh nhai của họ:
"Trẻ em rất dễ thương, ngoan
ngoãn. Họ có một cộng đồng lớn, thường làm việc chung với nhau, họ trồng trọt,
có những sạp bán hàng nơi khách có thể đến mua rau quả, họ nuôi gà lấy trứng
bán, một số có trại nuôi bò sữa để lấy sữa và làm những phó sản của sữa. Một số
thì làm nghề đóng đồ đạc hay làm nghề xây cất hoặc sửa chữa nhà cửa. Họ cày cấy
bằng ngựa. Tôi đã chứng kiến một cái cày của họ được 6 con ngựa mang đi trên
đường. Ngựa của họ to khỏe và rất đẹp. Ngoài những rau quả, họ còn nướng các
loại bánh đem bán nữa. Họ có một loại bánh nướng đặc biệt gọi là Shoofly. Họ còn
may, bằng tay, rất nhiều những tấm phủ giường (quilt) thật đẹp. Và đấy là những
cách kiếm sống của họ, ít nhất là trong vùng mà chúng tôi ở."
Họ không
mua xe hơi, họ đi xe ngựa kéo và nơi những vùng có cộng đồng người Amish, mọi
người thỉnh thoảng lại thấy họ rong ruổi trong những chiếc xe ngựa trên đường.
Bà Ingraham mô tả thêm một số chi tiết mà bà được chứng kiến.
"Tôi thấy
họ đi xe ngựa đến Wal Mart, bỏ xe ngựa ở bên ngoài và vào trong tiệm mua hàng.
Họ cũng có một số cửa tiệm trong cộng đồng của họ, do họ làm chủ hoặc do người
Mennonite, thường là do người Mennonite làm chủ nhiều hơn vì sắc dân này sử dụng
điện, cửa hàng thì cần có điện." (Mennonite cũng là một giáo phái Tin lành thiểu
số có khá nhiều điểm chung với nhóm Amish)
Bà Ingraham thuật lại về một
lề thói cổ xưa mà họ vẫn duy trì khi bà thuê mướn một người Amish đến giúp sửa
chữa trong nhà:
Một trong những điều đặc biệt lý thú của người Amish làm
việc cho chúng tôi lần đó là khi chồng tôi đến đón, trời vẫn còn tối vì vào mùa
đông, người đàn ông này xách một cái đèn dầu ra ngoài vì họ không dùng đèn pin.
Lý thú bởi vì nhìn thấy một người đàn ông xách chiếc đèn dầu đứng giữa trời
tuyết lạnh giống như người đến từ nhiều thế kỷ trước vậy đó.
Đối với văn
hóa của người Amish, gia đình là đơn vị xã hội quan trọng nhất. Những gia đình
với 7 đến 10 con là chuyện rất thường. Cha mẹ, con cái cùng chung sức lo chuyện
nhà cửa và kiếm sống theo như vai trò của nam nữ trong một gia đình người Amish,
đàn ông con trai thường làm việc đồng áng còn đàn bà con gái thì nấu nướng, giặt
giũ, dọn dẹp nhà cửa cũng những chuyện tề gia nội trợ khác. Theo truyền thống,
ngoại trừ vài trường hợp ngoại lệ, người cha được coi là trưởng gia đình.
Người Amish chỉ kết hôn với người Amish mà thôi. Không có chuyện kết hôn
với người thuộc thành phần khác. Họ không được phép ly dị và các trường hợp ly
thân rất hiếm khi xảy ra.
Theo tài liệu loan tải trên tờ USA Today ngày
14 tháng 9 năm 2010, dân số của các cộng đồng Amish đang tăng nhanh. Tại miền
bắc nước Mỹ, trong năm 2010, mức gia tăng dân số là 5% và liên tiếp tăng ở mức
đó trong suốt 4 năm liền. Theo ước tính, dân số Amish ở bắc Mỹ sẽ tăng lên gấp
đôi vào năm 2024 nếu nhịp độ này cứ giữ đều đặïn như vậy.
Bà Ingraham
cũng có cùng một nhận xét về mức độ gia tăng dân số và đưa ra ấn tượng rất tốt
về người Amish:
"Cộng đồng của họ mở rộng hơn vì nếu có con, người ta
cần bảo đảm là phải cung cấp đầy đủ những nhu cầu cho con cái. Vì thế dường như
họ đang mua thêm đất, mở rộng nông trại của họ. Từ giữa cho đến cuối thập niên
1975, khi chúng tôi dọn tới vùng này, kinh tế rất yếu kém, giờ đây thì có rất
nhiều nông trại, với nhiều người Amish và Mennonite, lợi nhuận thu về tăng gấp
bội. Dường như là họ đang mở rộng cộng đồng vì nếu có con họ cần phải có nông
trại cho con họ. Họ là những người hết sức tử tế, sống cuộc sống tự trọng, giữ
gìn danh dự và họ là những người láng giềng tuyệt diệu."
VOA - Thứ
Ba, 06 tháng 3 2012
(TH St)
Hình như trên vô tuyến truyền hình có lần chiếu phim nói về cộng đồng này giúp nhau cất nhà mới thì phải ?
Trả lờiXóa